Сэргийлэх боломжтой байтал цааргалах шалтгаан бий юү
Умайн хүзүүний хорт хавдраас сэргийлэх бүрэн боломжтой гэж эмч нар хэлдэг. Энэ төрлийн хавдар үүсдэг шалтгааныг дэлхий нийтэд харьцангуй сайн судалсан, хүчин зүйлийг нь тогтоосон гэж дүгнэдэг юм байна. Өөрөөр хэлбэл, умайн хүзүүний хорт хавдрын 90 орчим хувь нь хүний папиллома вирус (ХПВ)-ээр үүсгэгддэг болохыг эрдэмтэд баталжээ
2024-07-08
Автобусны жолооч нарын цалинг нэмсэн ч хүний нөөц нь дутагдалтай хэвээрээ байна
Автобусны жолооч нарын хүрэлцээг нэмэгдүүлэхийн тулд цалинг нь өсгөхөөр шийдвэрлэснийг нийслэлийн Засаг дарга Х.Нямбаатар өнгөрсөн арванхоёрдугаар сард танилцуулж байв. Уг нь “2-3 дугаар сар гэхэд цалинг нь нэмж олгоно” гэсэн ч хэлсэндээ хүрэлгүй удсан нь жолооч нарын эгдүүцлийг төрүүлээд амжсан. Нийтийн тээврийн хүртээмжийг нэмэхийн тулд автобусны жолооч болох хүсэлтэй иргэдийг мэргэшүүлэх сургалтад үнэ төлбөргүй хамруулж, ажлын байраар хангахаар шийдвэрлэж байлаа
2024-07-08
Сөрөг хүчнийг сулруулах дэг
Өмнөх УИХ-уудад мөрдсөн зохицуулалтыг хэвээр үлдээсэн бол 126 гишүүнтэй парламентад АН, МАН-аас гадна ХҮН нам бүлгээ байгуулах байв. Сүүлийн 30 гаруй жилийн турш УИХ-д найм болон түүнээс дээш гишүүнтэй болсон нам, эвсэл бүлэг байгуулж ирсэн бол одоогийн парламентаас эл босгыг дээрх хоёр нам л давлаа. Өнгөрсөн тавдугаар сард баталсан УИХ-ын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгаар нэг нам, эвслээс 10 бат үүнээс дээш гишүүн сонгогдсон бол бүлэг байгуулахаар буй. Уг хуулийн төслийг өргөн барихад эл босго 12 байсан бөгөөд энэ нь 126 гишүүний 10 гаруй хувьтай тэнцэнэ
2024-07-05
Зуны улиралд хүүхдүүдэд эрх чөлөө олгоё
Өөрөөсөө том цүнх үүрсэн, өөдөсхөн зургаан настнууд сургуулийн босго анхлан давахдаа баяр хөөрөөр дүүрэн байдаг. Гэвч сургуульд сурна гэдэг тэдний бодсон шиг зугаатай, хөгжилтэй зүйл биш. Ширээний ард суухаас залхана, хичээлээ бичихээс залхуурна, багш, эцэг, эхийн “даалгавраа хий” гэх шаардлагыг биелүүлэх ёстой болно.
2024-07-03
Үерийн “голомт”-д усны инженерүүдээ ажиллуулъя
Манай улсад зам, дэд бүтэц, барилга, байгууламж, орчны тохижилттой холбоотой аливаа төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэхдээ, томоохон бүтээн байгуулалт хийхдээ олон улсад баримталдаг стандарт, журмыг яг таг мөрддөггүй, мэргэжлийн хүмүүсийг энэ ажилд тэр бүр оролцуулдаггүй. Үүний горыг бид хангалттай амсаж буй. Эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхээ чинээнд нь тултал хязгаарлуулж, амь, эд хөрөнгөөрөө хохирох болсон. Үүний жишээг сүүлийн жилүүдэд нийслэлд тохиож буй үерээс харж болно.
2024-06-27
Эцэг, эх нь хүүхдийнхээ аминд халтай байж боломгүй
Урин дулааны улиралд нуруугаа амрааж, сэтгэлээ сэргээхийг хэн хэнгүй хүсдэг. Зуны гуравхан сард багтаж цэвэр агаараар цээж дүүрэн амьсгалж, цэлгэр уудам талд дураараа гүйж, сүү, цагаан идээгээ зооглон, хөдөө амрахыг хүн бүр хичээдэг. Ялангуяа Улсын их баяр наадмын өдрүүдэд хотоос хөдөө рүү чиглэсэн их урсгал бий болж, орон нутгийн замд хөдөлгөөн эрс нэмэгддэг билээ.
2024-06-25
Мэргэжлийн сургуулийн суралцагчид онолд бүдэрсэн ч ур чадвар нь “аварчээ”
Монгол Улсад мэргэжилтэй, ур чадвартай ажилтан чухал гэдэгтэй маргах хүн үгүй биз. Хий хоосон цэцэрхдэг бус, хийж бүтээдэг, барьж байгуулдаг, засаж сайжруулдаг, үйлдвэрлэдэг мэргэшсэн боловсон хүчин ус, агаар шиг хэрэгтэй байна. Олон улсад мэргэшсэн ажиллах хүчнийг илүүд үздэг байхад манайд их, дээд сургууль төгсөөгүй л бол хүний тооноос хасагдах нь энүүхэнд. Их, дээд сургуулийн босго даваагүй, эсвэл муу сурдаг хүүхдүүд коллеж, мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төвүүдэд сурдаг гэсэн ташаа ойлголт одоо ч байсаар. Энэ нь ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдыг мэргэжлийн болон техникийн боловсролын байгууллагад элсэхэд саад учруулдаг байж мэдэх. Автомашины засварчин, сантехникч, барилгын цахилгаанчин, гагнуурчин, засал чимэглэл, оёдол, тогооч, үсчин зэрэг мэргэжлийн сургуулийн “бүтээгдэхүүнүүд” зах зээлд эрэлт ихтэй хэвээр байна.
2024-06-14
Сонгуульд өрсөлдөгчид оюуны өмчийн хулгайгаа зогсооё
УИХ-ын ээлжит сонгуулийн сурталчилгаа эхэлж, энд тэнд уулзалт, хурал болж байна. Бас нэр дэвшигчид цахим орчинд өөрсдийгөө сурталчилсан дүрс бичлэг, зураг байнга оруулах болсон. Сурталчилгаагаа хэрхэн хийх нь тэдний эрх. Гэхдээ сурталчилгаандаа бусдын уран бүтээлийг зөвшөөрөлгүйгээр ашиглаж, оюуны өмчийн хулгай хийгээд буйг нь анхаарахгүй өнгөрч болохгүй. Хэд хэдэн нам сурталчилгаандаа ийм зөрчил гаргаж, тухайн уран бүтээлчид төдийгүй олон нийтийн дургүйцлийг хүргэв.
2024-06-14
Мөрийн хөтөлбөр юу өгүүлэв
УИХ-ын ес дэх удаагийн сонгуулиар 126 гишүүнтэй парламентыг анхлан байгуулах гэж байна. Ингэхдээ холимог тогтолцоогоор буюу 48 гишүүнийг намын жагсаалтаар сонгож байгаа нь жалга дов тойрсон, тойрог тойглосон явцуу ашиг сонирхлоос ангид, улс орны хөгжлийг томоор, бүтнээр нь харсан бодлого, шийдвэр гаргахад тустай хэмээн найдаж буй. Өөрөөр хэлбэл, энэ удаа улс төрийн нам, эвслүүдээс ялсан нь мөрийн хөтөлбөрөө цогц байдлаар хэрэгжүүлэх тул тэдний дэвшүүлж буй бодлогоос сонирхуулъя.
2024-06-12
Таны нэг л зөв сонголтоор бид дутна
УИХ-ын сонгуульд өрсөлдөх хуулийн шаардлагыг хангасан 1336 нэр дэвшигчид өчигдөр СЕХ-ноос үнэмлэхийг нь гардуулснаар албан ёсны сурталчилгаа эхлэв. Гэхдээ энэ тоонд Үндэсний эвслийн тэргүүн Н.Номтойбаяр багтсангүй. Морьд барианаас гарлаа. Тэд өөр өөрсдийн бэлдсэн “гэнэтийн бэлэг”-ээ үлдсэн 16 өдөрт задална. Яагаад тухайн нам, эвслийг, мөн өөрийг нь сонгох ёстой талаар ухуулж, “гэгээрсэн” сайн хүний дүр бүтээх болно.
2024-06-11
Хүнд өвчтэй иргэдийг чирэгдүүлсэн хүнлэг бус тогтолцоо
“Хүүхдийн эрхийг хамгаалах олон улсын өдрийн өмнө нүдээ хавдтал уйллаа. Яагаад хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг асаргаанд оруулахад ингэж их зовоож байгаа юм бэ. Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төв (СЭМҮТ)-ийн эмчид үзүүлээд аутизм гэж оношлуулсан хүүхдийг олон эмнэлгээр хэд дахин явуулж, чирэгдүүлэв. Эхлээд өрхийн эмчийн хэлснээр дүүргийн Нэгдсэн эмнэлгийн хүүхэд, сэтгэцийн эмчид үзүүллээ. Эндээс асаргаанд орох тодорхойлолт өгөх юм гэнэ. Дараа нь дүүргийн эмчийн тодорхойлолтыг өрхийн эмчид аваачиж өгнө. Үүнийг нь өрхийн эмч дүүргийн комиссын хурлаар оруулна. Тэр хурал нь сард тогтсон нэг өдөр хийх хуваарьтай. Хөгжлийн бэрхшээлтэй, өвчтэй өчнөөн хүнийг ингэж үүдэндээ дугаарлуулж байгаад хуралдана.
2024-06-10
Сурагчид дахиад л түрээсийн байранд хичээллэхгүй гэх баталгаа алга
Өнгөрсөн намар буюу энэ хичээлийн жил эхлэхийн өмнө Боловсрол, шинжлэх ухааны сайд Л.Энх-Амгалан “Улсын хэмжээнд гурван ээлжээр хичээллэх эрсдэл үүссэн 68 сургууль бий. Тэдгээрийн 47 нь нийслэлд үйл ажиллагаа явуулдаг. Нийт 50 мянга гаруй хүүхдийн асуудал хөндөгдөж байна” гэж ярьсан. Хичээлийн жилийн төгсгөлд тэрбээр мөн л “Гурван ээлжээр хичээллэх эрсдэл үүссэн сургуулиудыг цөөлнө” гэх улиг болсон үгээ хэлээд зогсож байна. Тодруулбал, өнгөрсөн сарын 15-нд болсон Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар “2024-2025 оны хичээлийн жилд гурван ээлжид шилжих эрсдэлтэй 14 сургууль бий.
2024-06-07
Шинэлэг сонгуульд залуус замчилж байна
УИХ-ын сонгуулийн тухай хуулийн дагуу нэр дэвших эрхээ авахад бэлэн болсон хүмүүс сонгуулийн зардлаа босгохоор хандивын данс нээж, олон нийтээс дэмжлэг хүсэж байна. АН-аас Хан-Уул дүүрэгт өрсөлдөх гэж буй сэтгүүлч Ч.Лодойсамбууд гэхэд дансаа зарласнаас хойш 30 минутад 62 хүн, хуулийн этгээдээс 732 сая төгрөг хандивласан тухайгаа хуваалцаж. Энэ удаагийн ээлжит сонгуулиар тойрогт нэр дэвшигчээс гаргаж болох зардлын дээд хэмжээг тус дүүрэгт 1.1 тэрбум төгрөг байхаар Үндэсний аудитын газраас баталсан. Үүнээс илүүг хандиваар цуглууллаа ч зарцуулах нь хориотой тул түүний хувьд сонгуулийн санхүүжилтээ босгох ажил тэгтлээ төвөг удахгүй нь бололтой.
2024-06-06
Сэтгэцийн эрүүл мэндэд анхаарахад төр, засаг гар татмааргүй байна
Гар утсаараа ярих, дуудлагад хариу өгөх хүсэлгүй болох нь сэтгэл зүйн нэг асуудал байж мэдэх нь. Олон хүн гар утасныхаа дуунаас цочдог, ярихаас тавгүйрхдэг мессежээр харилцах нь илүү амар гэж цахим орчинд бичих боллоо. Цахимаар харилцах нь тэдэнд илүү хялбар төдийгүй албан ёсны хариу өгөх боломжтойгоороо давуу талтай гэнэ. Утсаар шууд харилцахад тулгамдах хүн цөөнгүй. Стресс бухимдал ч ийм байдалд хүргэдэг талаар сэтгэл зүйчид хэлж байна. Хүмүүс амар амгалан, сэтгэл тайван байхыг илүүд үзэх болсны нэг илрэл ч байж болох юм. Гэтэл манай улс иргэдээ ийм орчин нөхцөлд амьдруулж байна уу.
2024-06-05
Боловсролын систем сурагчдад эргэцүүлэх чадвар олгохгүй байна
Удахгүй болох их, дээд сургуульд элсэх шалгалтдаа чөлөө завгүй бэлтгэх өсвөр үеийнхэн, уншиж, бичиж, нэмж, хасаж сурсандаа баяр нь бялхаж, том давааны ард гараад буй зургаан настнууд, эцэг, эхчүүд, уул шиг бичиг, цаасаа эмхэлж, дүнгээ “өрөх” багш нарын хувьд сэтгэл тэнийж, завсарлага авах үе ирээд байна. Сүүлийн жилүүдэд манай улс олон салбартаа хөндлөнгийн зүгээс дүн тавиулаад буй. Тэдний нэг нь сурлагын амжилтын олон улсын PISA үнэлгээ. “Математик, физик л амьдралд хэрэгтэй. Дуу хөгжим, уран зохиол, дүрслэх урлагийн хичээлийг ер нь заахгүй байхад ч яах вэ дээ” хэмээн ярилцах эцэг, эхчүүд байдаг. Ерөнхий боловсролын сургуулийн хичээлийг цөөлөх сураг өнгөрөгч сард дуулдах төдийд дээрх хичээлүүд толгой дарсан.
2024-06-04
Н.Номтойбаяр сонгуульд оролцож чадахгүй нөхцөл үүсэв
УИХ-ын сонгуульд өрсөлдөхөөр материалаа хүргүүлсэн нэр дэвшигчдээс 154 нь эхний шатанд бүдрэв. Уг нь нам, эвслээс болон бие даагч нийт 1416 хүн баримт бичгээ СЕХ-нд хүргүүлсэн байжээ. Тус хорооноос пүрэв гаргийн орой эдгээрээс 1245-ыг нь нэр дэвшигчээр бүртгэж, дээрх тооны хүнийг бүртгэхээс татгалзсан тухай шийдвэр гаргасан нь шуугиан тарьсан юм. Татварын өртэй, баримт бичиг дутуу нь гол шалтгаан байсан аж. Нийт 139 хүнийг ийм шалтгаанаар түдгэлзүүлжээ. Эл зөрчлөө тэд зургаадугаар сарын 2-нд буюу өчигдөртөө багтаан засаж, СЕХ-нд хүргүүлэх боломжтой байлаа. Хэдийгээр бүх нийтийн баяр, амралтын өдрүүд таарсан ч холбогдох төрийн байгууллагууд ажиллаж, тэдэнд зөрчлөө арилгах боломж олгосон байна. Хэдэн хүн материалаа засаж ирүүлснийг СЕХ өнөөдөр мэдээлэх аж.
2024-06-03
Арай ч дээ: Сургууль хүрэх зам хэзээ аюулгүй болох вэ
Гэхдээ тэдэнд тулгамдсан асуудлыг нь ч анхаарч, шийдэх ёстой. Сонгууль дөхмөгц эрх баригч намаас хотын замуудыг хэдхэн өдөрт багтаан засаж эхэлсэн. Харин хүүхдүүд эрсдэл дүүрэн, бартаат замаар хичээлдээ явсаар байгааг “харсангүй”. Энэ нь ажил хийсэнмэт харагдах, санал авахадл төвлөрч буйг нь илтгэнэ. Үнэхээр л ажил хиймээр байгаа юм бол ядаж сургууль хүрэх замыг аюулгүй болгоод, хүүхдийн сурах эрхийг нь хангачихвал илүү оноо авах биш үү.
2024-05-31
Шинэ технологийн эринд сэтгэл хөдлөлөөрөө шийдвэр гаргасаар байна
“Цагаан сар болбол түгжрэх байх, автомашиныг тэгш, сондгойгоор хязгаарлая. Хичээлийн шинэ жил эхлэх нь, бас л тэгш, сондгойгоор хязгаарлахаас өөр аргагүй гэж байна. Эсвэл хэдэн хүн утсаар яриад, “Зайсангийн замын урсгалыг өөрчилчихвөл түгжрэл буурна” гэхээр түүнийх нь дагуу шийдчихдэг. Хэд хоногийн дараа иргэд бухимдаад эхлэхээр цуцална. Төр ийм байхаар ард түмэн эргэлзэнэ шүү дээ. Төрийн шийдвэр оновчгүй, тогтворгүй, байгаа онодоггүй нь big data (их мэдээлэл), шинжлэх ухаанч тооцоололд суурилдаггүйтэй холбоотой”. Цахим хөгжил, харилцаа холбооны сайд Н.Учрал ийнхүү ярьжээ. Энэ бол манай улсын бодит байдал, зугтах аргагүй үнэн нь юм.
2024-05-30
