“Үнэн худлын дэнс” нэвтрүүлгийн хөтлөгч М. Орхон өөрийн фейсбүүк хуудсаараа Live хийж “Дорнод аймгийн Халх гол сум Хятадуудаар дүүрч, Хятадын газар нутаг мэт болжээ” гэх мэдээллийг цахим ертөнцөд тараагаад байна. Үүнтэй холбогдуулан уг мэдээллийн талаар Гадаадын иргэн, харьяатын газрын Зүүн бүс дэх газрын дарга Д. Даваанямаас тодрууллаа.
-Дорнодын тал, Халх гол орчмын нутаг хятадуудаар дүүрчээ гэх мэдээлэл өчигдрөөс эхлээд цахим ертөнцөд хурдацтай тархаж, олон нийтийн бухимдлыг төрүүлээд байна. Дээрх мэдээлэлд дэлгэрэнгүй тайлбар өгөхгүй юу?
-Энэ асуудлаар цахим мэдээллийн хэрэгсэл, тэр дундаа фэйсбүүк хэрэглэгчдэд хоёр янзын мэдээлэл тарсан байсан. Нэгдүгээрт: Дорнодын тал нутаг алдарт Мэнэнгийн тал хятад иргэдээр дүүрлээ гэх, Хоёрдугаарт: Халх голын өвсийг хадахаар хятадууд олноороо трактор, техниктэйгээ орж ирлээ гэсэн мэдээллүүд тархаад байгаа. Үүн дээр тайлбар өгье.
Нэгдүгээрт: Дорнод аймгийн Матад сум газрын тосны 19, 21-р талбайд Засгийн газрын бүтээгдэхүүн хуваах гэрээний дагуу БНХАУ-ын хөрөнгө оруулалттай “Петрочайна Дачин Тамсаг Монгол” ХХК хайгуул, олборлолтын үйл ажиллагаа явуулаад 20 гаруй жил болж байна. Тус компанид хөдөлмөр эрхлэх гадаадын мэргэжилтэн, ажиллах хүчний тоог жил бүр Засгийн газраас тогтоож өгдөг. Өнгөрсөн онуудад буюу 2013, 2014 онд гадаадын ажиллах хүчний тоо хэмжээг 2000 хүртэл байхаар тогтоож байсан.
Тэгвэл энэ онд Засгийн газраас тус компанид 934 гадаадын иргэн ажиллуулах квот олгосон. Харин 2016 онд Засгийн газраас олгосон зөвшөөрлийн дагуу хөдөлмөр эрхлэх зөвшөөрөл авч оршин суух зөвшөөрлөө хууль, тогтоомжийн дагуу сунгуулан ажиллаж байгаа 967 гадаадын иргэн бий. Тэгэхээр одоогийн байдлаар тус компанид нийт 1901 гадаадын иргэн хөдөлмөр эрхэлж байна гэсэн үг. Өмнөх жилүүдэд ч ийм л тоотой байсан.
Хоёрдугаарт: “Дорнод аймгийн Матад сум газрын тосны 19-р талбайгаар хятад иргэд олноороо трактор барьж хадлан хадаж байна, хяналт байна уу..” гэх утгатай мэдээлэл цацагдсан. Уг мэдээлэл ямар учиртай вэ гэхээр 2017 оны 08 дугаар сарын 28-ны өдөр Сүхбаатар аймгийн Бичигт боомтоор “ Өргөн хөх тал” ХХК 64 ширхэг бага оврын трактор импортоор оруулж ирсэн. Эдгээр оруулж ирсэн тракторуудаа Сүхбаатар аймгийн Эрдэнэцагаан сумын иргэдийг хөлслөн Дорнод аймгийн Халх гол сум руу хүргүүлсэн. Үүний дотор трактор жолоодсон нэг ч гадаадын иргэн байхгүй гэдгийг албан ёсоор мэдэгдэж байна.
-Түүнчлэн Хятад иргэд хадлан хадаж, хилээр гаргадаг тухай яригдаад байна. Энэ хэр бодитой мэдээлэл вэ?
-Энэ жилийн тухайд Хятад иргэд хадлан хадаж, хилээр гаргаад байгаа ямар ч асуудал байхгүй. Монгол Улсын Засгийн газрын 2017 оны 07 дугаар сарын 18-ны өдрийн хуралдаанаар өвс тэжээл экспортлохыг хориглосон шийдвэр гараад, хэрэгжиж байгаа шүү дээ.
Өнгөрсөн 2015, 2016 онуудад Сүхбаатар аймгийн Эрдэнэцагаан, Дорнод аймгийн Халх гол, Матад суманд тодорхой тооны БНХАУ-ын иргэд хадлан хадсан. Эдгээр гадаадын иргэдийг уригч аж ахуйн нэгж нь эрх бүхий байгууллагаас зохих зөвшөөрлөө авч ажилласан, илэрсэн зөрчлийг бид тухай бүр шийдвэрлэж, хуульд заасан арга хэмжээг авч ажилласан. Ер нь иргэд олон нийт нэг зүйлийг анхаарах ёстой. Нутгийн захиргааны болон хадлангийн газар олгож буй эрх бүхий субьектээс гадаадын болон гадаадын хөрөнгө оруулалттай нэг ч аж ахуйн нэгжид хадлан хадах зөвшөөрөл, эрх олгоогүй. Бүх зүйл нарийн хяналттай байдаг. Тиймээс гадаадын иргэдтэй холбоотой янз бүрийн мэдээллийг холбогдох баттай эх сурвалжаас асууж, тодруулж олон нийтэд цацаж байхыг та бүхнээсээ хүсье.
-Ер нь Зүүн бүсийн хэмжээнд хэчнээн гадаадын иргэн ажиллаж, амьдарч байна вэ?
-Манай Бүсийн газар нь Дорнод, Сүхбаатар, Хэнтий аймгийн нийт нутаг дэвсгэр, хилийн 7 боомт хариуцан виз зөвшөөрлийн болон бүртгэл хяналтын үйл ажиллагаа явуулж байна. Сүхбаатар аймагт Хэлтэс, Хэнтий аймагт төлөөлөл буюу ахлах мэргэжилтний бүтэц, зохион байгуулалттай ажилладаг. Одоогийн байдлаар Дорнод аймагт 1999, Сүхбаатар аймагт 243, Хэнтий аймагт 145 гадаадын иргэн албан болон хувийн хэргээр оршин сууж байгаа бөгөөд бид гадаадын иргэдэд тогтмол хяналт тавьж ажиллаж байна.
-Гадаадын иргэдийн дунд зөрчлийн асуудал хэр гардаг вэ? Хяналт шалгалтыг хэрхэн явуулж байна вэ?
-Гадаадын иргэдийн сонирхол, эдийн засгийн чадамж буурсантай холбогдуулан гадаадын иргэний зорчих хөдөлгөөн өмнөх жилүүдээс буурсан. Үүнтэй хамааралтайгаар энэ төрлийн зөрчил буурсан, нөгөө талдаа холбогдох хууль тогтоомжийг манай байгууллагын зүгээс сурталчлан таниулах ажлыг тогтмол зохион байгуулснаар гадаадын иргэд болон уригчид манай улсын хууль, тогтоомжийг мэддэг, дагаж мөрдөх нь сайжирч байна. Энэ оны эхний 8 сарын байдлаар Зүүн бүс дэх газрын хэмжээнд Гадаадын иргэний эрх зүйн байдлын тухай хууль, тогтоомж зөрчсөн 115 зөрчлийг илрүүлэн 19,386,000 төгрөгийн торгуулийн шийтгэл ногдуулж, гадаадын 12 иргэнийг Монгол Улсаас албадан гаргаж, 21 аж ахуйн нэгж, байгууллагад хяналтын улсын байцаагчийн албан шаардлага хүргүүлсэн байна.
Хяналт шалгалтын ажлыг Төрийн хяналт шалгалтын тухай хуульд заасны дагуу төлөвлөгөөт болон төлөвлөгөөт бусаар хийж байна. Орон нутгийн иргэд болон хууль, хяналтын болон тусгай албадтай тогтмол мэдээлэл, солилцон хамтран зохион байгуулж байна.
