УИХ-ын гишүүн, Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайд Ц.Туваантай цаг үеийн зарим асуудлаар ярилцаж, тодрууллаа.
-“Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн зэс боловсруулах үйлдвэр байгуулах асуудал Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт багтсан 14 мега төсөлд бий. Үүнийг тус үйлдвэрийн удирдлага дор байгуулах уу?
-Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн яамны эрхлэх асуудалд хамаарна. Засгийн газрын 100 хоногийн дотор хэрэгжүүлэх арга хэмжээний нэгдүгээрт эрэмбэлэгдсэн. Бид компани байгуулахаар бэлтгэлээ хангаж байна. Ирэх долоо хоногт Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцээд, тогтоол батлагдвал хуулийн дагуу үүнийг хийх болно.
-“Эрдэнэт үйлдвэр”, “Эрдэнэс Монгол”, “Эрдэнэс Тавантолгой” зэрэг төрийн өмчит, томоохон компанийн удирдлагыг томилох, бүтэц, бүрэлдэхүүнд нь өөрчлөлт оруулах гэж буй талаар мэдээлэл бий. Уг асуудалд Сангийн сайд, Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайд нарын аль нь, ямар эрх мэдэлтэйгээр оролцох вэ?
-Засгийн газрын бүтэц, бүрэлдэхүүний бүдүүвчид багтсан асуудал энэ мөн. “Эрдэнэс Монгол” нэгдэл бол уул уурхайн чиглэлийн 31 хуулийн этгээдийг нэгтгэсэн том байгууллага бөгөөд өөрийн ТУЗ-тэй. Тэдний үндсэн чиг үүрэг нь Сангийн сайд, Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайдын алинд нь ч биш, ЗГХЭГ-ын сайд Н.Учралын эрхлэх асуудлын хүрээнд байхаар зохицуулсан.
-Уул уурхайтай холбоотой хуулийн этгээдүүдийн сайн, мууг Н.Учрал сайд дэнсэлж барах уу. Өмч талаа бодвол Сангийн сайд, үйл ажиллагаа талаасаа танайд хамаарах биш үү?
-Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайдын хүрээнд, бодлогын хувьд болон аудитын байгууллагаар “хязгаарлалттай” буюу муу дүн авсан тохиолдолд л холбогдож байна. Бусад тохиолдолд ЗГХЭГ-ын сайдад хамаарч байгаа юм. Үүнийг эргэж харах шаардлагатай гэж бодож байна.
-“Халзан бүрэгтэй” төслийг тойрсон асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх бол. Хүнд нөхцөл үүссэн, одоо Засгийн газрын шийдвэр л чухал байна?
-Монгол Улсад мөрдөж буй хуулиудын дагуу лицензүүдийг нь олгосон төсөл. Засгийн газар болон салбарын яамны зүгээс үйл ажиллагааг нь түдгэлзүүлсэн буюу хориглосон ямар нэгэн шийдвэр гаргаагүй. Маш харамсалтай үйл явдал болж, хүний эрхийн болон бусад хуулийн олон зүйл, заалтыг зөрчсөн учраас хууль, хяналтын байгууллагынхан шалгаж, шийдвэрээ гаргах байх.
-Геологи, уул уурхайн газар гэдэг агентлаг байгуулах юм байна. Сүүлийн жилүүдэд орхигдоод байсан хайгуулын ажлыг эрчимжүүлэх нь гэсэн найдвар төрлөө. Тодорхой мэдээлэл өгнө үү?
-Агентлаг байгуулах асуудлыг би санаачилж, манлайлаад явж байгаа нь үнэн. “Буруу харсан пирамид” шиг гажуудалтай явж ирсэн асуудлуудын нэг нь яах аргагүй мөн. Уул уурхайн салбарын анхдагч нь геологийн салбар. Эхлээд геологийн хайгуул, судалгаагаа хийчхээд, түүндээ үндэслэн ашиглалт, олборлолт, үйлдвэрлэл явуулах ёстой. Гэтэл олон жил эзэнгүй явсан, одоогоор ажиллаж буй нь ч ор нэр төдий байна. Тиймээс хайгуулын салбарт ач холбогдол өгч, Геологи, уул уурхайн газар байгуулах бодолтой ч үүнийгээ салбарынхандаа ойлгуулж чадаагүй юу, эсвэл өөр зорилго байгаа юм уу, одоогоор түр хойшлоод буй юм. Энэ чиглэлээр тодорхой ажлууд хийхийг зорьж байна.
-Хойшлоод байгаа шалтгаан нь юу вэ. Үүнийг хийхийн тулд холбогдох хуулиудад өөрчлөлт оруулах шаардлагатай юу?
-Хуульд өөрчлөлт оруулах, эсэх нь УИХ-ын бүрэн эрхийн асуудал. УИХ Засгийн газрын бүтэц, бүрэлдэхүүнийг тодорхой зааж баталдаг учраас зайлшгүй хүлээх болж байна.
-Ганцмод-Гашуунсухайтын төмөр замын холболтын ажилтай холбогдуулан Хятадын төрийн өмчит “Чайна энержи” компанитай хийх хэлэлцээрийг эцэслэн шийдсэн гэсэн. Одоогоор ямар түвшинд байна вэ, хугацаа хэлэх боломжтой юу?
-Гашуунсухайт-Ганцмодны хил холболтын төмөр замын асуудлыг парламентад суудалтай бүх намд танилцуулсан. Ирэх баасан гаргийн ээлжит чуулганаар УИХ-ын гишүүдэд нэгдсэн мэдээлэл өгнө. Бидний зүгээс хийх ажил төлөвлөгөөний дагуу, шат дараалалтай явж байна. Уул уурхайн биржийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах зэрэг УИХ-ын бүрэн эрхийн хүрээнд шийдэх асуудлууд бий. Амжилттай шийднэ гэдэгт итгэж байна.
-Цөмийн энергийн тухай хуулиа баталчихлаа. “Орано майнинг”-тай хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулах асуудлыг энэ ондоо багтааж шийдвэрлэнэ гэсэн амлалтдаа хүрч чадах уу?
-Францын “Орано майнинг” компанитай хийх гэрээг энэ онд багтаан, хойшиллоо гэхэд ирэх оны нэгдүгээр сард хөрөнгө оруулалтын гэрээг эцэслэн шийдвэрлэнэ. УИХ-аар танилцуулж байж батлах учиртай. Хоёр талын ажлын хэсгийнхэн ажиллаж байна. Ажлын хэсгийг ЗГХЭГ-ын дарга Н.Учрал, Хөрөнгө оруулалтын гэрээний ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж ахалж байна.
У.ОРГИЛМАА
