Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар хүүхдийн эрхийг зөрчсөн, хүчирхийлэлтэй холбоотой үйлдлүүд нийгмийн эмзэг асуудал болсонтой холбогдуулж, УИХ-аас тодорхой ажил зохион байгуулах шаардлага үүссэн талаар өнгөрсөн баасан гарагийн Нэгдсэн чуулганы үеэр мэдээлсэн билээ.
Энэ хүрээнд тэрбээр УИХ-аас хүүхдийн эрхийг хамгаалах асуудлаар баталсан хууль, тогтоомжийг хэрэгжилтийг хянаж, шалгах зорилгоор ерөнхий боловсролын 133 дугаар сургууль, хүүхдийн эрхийг хамгаалах байгууллагуудад ажиллалаа.
133 дугаар сургуулийн барилгын ажлыг ирэх долоо хоногт эхлүүлэх үүрэг өгөв
Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар нийслэлийн Баянзүрх дүүргийн ерөнхий боловсролын 133 дугаар сургууль дээр ажиллаж, эцэг эхийн төлөөлөлтэй уулзав. УИХ-ын даргыг дагалдан нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С.Амарсайхан, БСШУСЯ, нийслэлийн Боловсролын газар, Хөрөнгө оруулалтын газар, Газрын албаны холбогдох албан тушаалтнууд ажилласан юм.
Баянзүрх дүүргийн 26 дугаар хороо нь 22.000 гаруй хүн амтай бөгөөд үүний 5000 гаруй нь сургуулийн, 2800 орчим нь цэцэрлэгийн насны хүүхдүүд аж. Гэтэл эдгээр хүүхдийн эрүүл, аюулгүй орчинд суралцах эрх ноцтой зөрчигдөж байгаа талаар эцэг эхчүүд хэлэв. Тодруулбал, хорооны нутаг дэвсгэрт ганц ч цэцэрлэг байхгүй. “Монгол тэмүүлэл” олон улсын лаборатори сургууль болон 133 дугаар сургууль гэсэн төрийн өмчийн хоёр сургууль нэг хичээлийн байранд өнгөрсөн хоёр жил гаруйн хугацаанд үйл ажиллагаагаа явуулдаг байна.
133 дугаар сургууль 2017 онд шинээр байгуулагдсан, 1540 хүүхэд суралцдаг ч өөрийн гэсэн байргүйгээс “Монгол тэмүүлэл” лаборатори сургуулийн 1, 2 дугаар давхрын 15 танхимд гурван ээлжээр хичээллэж байна.
Тус хороонд энэ онд нэгдүгээр ангид орох 680 хүүхэд байна. Газрын асуудлыг шийдэж, сургуулийн барилгыг барихгүй бол эдгээр хүүхдүүдийн сурах эрх зөрчигдөх ноцтой эрсдэл үүсээд байгаа юм. Мөн 133 дугаар сургуулийн сурагчид нэг ширээнд 4-5-уулаа сууж байна. Самбараас хичээлийн ширээ хүртэл 60 см зайтай. Багш нарын амрах өрөө байтугай, өөрийн гэсэн анги танхим гэж байхгүй аж. 26 дугаар хорооны сургууль гэж улсын төсвөөр барилгын ажил нь явагдсан ч ашиглалтад орохдоо "Монгол тэмүүлэл" сургууль руу шилжсэн. Өөрөөр хэлбэл, газар нь 133 дугаар сургуулийнх, барилга нь “Монгол тэмүүлэл” сургуулийнх болж таарч байгаа юм.
"Монгол тэмүүлэл" нь БСШУСЯ-ны харьяа бол, 133 дугаар сургууль нь нийслэлийн Боловсролын газрын харьяаных. Шинээр сургууль барих гэхээр газрын асуудал нь шийдэгдэхгүй байгааг нэн яаралтай шийдвэрлэж өгөхийг сургууль, эцэг, эхийн төлөөлөл УИХ-ын дарга Г.Занданшатараас хүсэж шаардлага, албан бичиг өглөө. Тодруулбал, 133 дугаар сургуулийн эцэг эхчүүд “Монгол тэмүүлэл” сургуулийг нүүлгэх шаардлагыг тавьж байгаа бол “Монгол тэмүүлэл” сургууль нь 133 дугаар сургуулийн барилгыг 2019-2020 оны хичээлийн жил эхлэхээс өмнө барих асуудлыг шийдэж өгөхийг хүсэж байгаа юм.
Хоёр сургуулийн хэвийн үйл ажиллагааг доголдуулахгүй байя гэвэл алийг нь ч нүүлгэн шилжүүлэхэд хүндрэлтэй тул газрын асуудлыг шийдэж, шинэ сургууль барих нь хамгийн оновчтой шийдэл болохыг БСШУСЯ-ны Ерөнхий боловсролын бодлогын газрын дарга Т.Ням-Очир хэлсэн юм.
133 дугаар сургуулийн 920 хүүхдийн багтаамжтай байрыг барих 6.6 тэрбум төгрөгийг 2018 оны улсын төсөвт суулгаж, мөн оны наймдугаар сард нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар 7500 ам.метр газрыг “Олимп” хотхоны арын талбайд олгожээ. Гэвч тус хотхоныг барьсан “Ика” ХХК-ийнхан манай эзэмшлийн газар гэж шүүхэд гомдол гаргаснаар газрын асуудал гацаанд оржээ. Газрын асуудлыг шийдээд өгчихвөл 133 дугаар сургуулийн барилгын ажлыг эхлүүлэхэд бэлэн байгаагаа “Неман” констракшн ХХК-ийн захирал Л.Баясгалан хэлсэн.
УИХ-ын дарга Г.Занданшатар “Монгол Улсад сүүлийн жилүүдэд бүх салбарт хоёр өөр стандарт байдаг болчихлоо. Үүний нэг илрэл нь энэ хоёр сургууль байна. Нэг байранд хоёр өөр стандарттай сургууль хамт байгаа нь хүүхдийн эрхийг зөрчиж байна. УИХ ярьдаг биш, ажилладаг байх ёстой. Зөвхөн хууль гаргаад орхихгүй, түүнийхээ хэрэгжилтийн араас явдаг байх ёстой. Иймд бид газар дээр нь ирж ажиллаж байна. Ирэх долоо хоногт газрын асуудлыг нь шийдэж, барилгын ажлыг нь эхлүүлэх үүргийг Нийслэлийн Засаг дарга болон холбогдох байгууллагуудад өгч байна. Зуны сар зургаа биш учраас 10 сар гэхэд хүүхдүүд шинэ хичээлийн байрандаа орсон байхаар ажилла” хэмээн үүрэг өгөв.
Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С.Амарсайхан холбогдох аж ахуйн нэгжүүдэд нийтийн эрх ашгийг дээдэлж, нийгмийн хариуцлагын хүрээнд газраасаа чөлөөлж өгөх тухай хугацаатай шаардах албан бичгийг хүргүүлсэн. Боломжтой бүх хувилбарыг ярилцаж байгаа тухайгаа танилцууллаа.
Нийгмийн сүлжээгээр бэлгийн хүчирхийллийн талаар хяналтгүй “давалгаалах нь”
хүчирхийлэгчдэд сэдэл өгдөг
Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар өнөөдөр хүүхдийн эрхийг хамгаалах чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг зарим байгууллагын үйл ажиллагаатай танилцав.
Эхлээд Хүүхдийн эрх хамгааллын “Үжин” төвд ажиллалаа. Тус төв бэлгийн хүчирхийллийн хохирогч болсон хүүхдүүдэд нөхөн сэргээх 12 төрлийн үйлчилгээг үзүүлдэг юм байна. Гэр бүлийн орчныг бүрдүүлдэг учраас орны багтаамжаас шалгаалан 6 хүүхдийг нэг дор хүлээн авах хүчин чадалтай ч одоогийн байдлаар 13 хүүхэдтэй байна. Гэр бүлийн харилцааны сөрөг тал, архины хамааралтай эцэг эх, салалт зэрэг нь хүчирхийлэл үйлдэгдэх нөхцөл болж байгааг тус төвийн захирал Д.Ундраа хэллээ. Тэрбээр, “Орон нутгийн хэмжээнд баг, хороо, сум дүүргийн Засаг дарга нар хүн амынхаа талаар бүрэн мэдээлэлгүй, хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдүүдэд тусламж үйлчилгээ үзүүлдэггүй, эрүүл мэндийн байгууллагуудын хандлага муу, цэцэрлэг, сургуулийн багш, эмч, нийгмийн ажилтнууд хүүхдүүдэд хүчирхийллийн эсрэг сургалт, мэдээлэл өгдөггүй зэрэг төрийн байгууллагуудын ажлын уялдаа холбоогүй байдлаас болж хүүхэд хохирдог. Орон нутгийн Засаг дарга нар малынхаа тоог цээжээрээ хэлдэг атлаа хүүхдийн тоогоо тэр дундаа эрсдэлт бүлгийн өрх, хүүхдийн тоог огт мэдэхгүй байдаг. Төрийн бодлого шийдвэрүүд ихэвчлэн “өнгөрсөн борооны араас цув нөмрөх” гэдэг шиг хүчирхийлэл болсны дараа хамгаалахад чиглэж байна. Иймд хүүхдүүдэд бага наснаас нь хүчирхийллийн талаарх мэдлэгийг насны онцлогт нь тохируулан өгдөг байх сургалтын хөтөлбөртэй болох зайлшгүй шаардлагатай. Тухайлбал, олон улсад сургуулийн өмнөх боловсролын хөтөлбөрт “бахирах” буюу “чиний биед хэн ч зөвшөөрөлгүй хүрч болохгүй. Хэрэв хүрвэл хашгирч бусдад мэдэгдэх ёстой” гэдгийг нь ойлгуулдаг. Төсөв мөнгөний хүрэлцээ муутайгаас мэргэжлийн сэтгэл зүйч, нийгмийн ажилтнуудыг тогтвортой ажиллуулахад хүндрэлтэй байдаг. Хамгаалах байранд нэг хүүхдийг 3 сараас 1 жил хүртэлх хугацаанд байлгах боломжтой. Одоогийн байдлаар хамгийн удаж байгаа хүүхэд 7 сар болсон байна. Хүүхдийн хөгжил хамгааллын зардлаас авсан төсөв байрны түрээс, цахилгаан, дулааны төлбөрт таардаг” гээд түр хамгаалах байрны асуудлыг бодлогын хэмжээнд шийдэж өгөхийг УИХ-ын дарга Г.Занданшатараас хүсэв.
Бэлгийн хүчирхийллийн хохирогч хүүхдүүд сэтгэл санааны хүнд хямралтай, амиа хорлохыг хэд хэдэн удаа оролдсон, бэлгийн замын халдварт өвчинтэй байдаг учраас чадварлаг, мэргэжлийн нийгмийн ажилтантай байх шаардлагатай байдаг байна. Мөн хүүхдийн эсрэг гэмт хэргийг шийдвэрлүүлэхэд өмгөөллийн асуудал ч хүндрэлтэй. Төрөөс үнэ төлбөргүй өмгөөллөөр хангах ёстой ч тэдгээр өмгөөлөгчдийн ур чадвар муу, шүүх хуралдаандаа ирдэггүй зэрэг асуудлууд тулгардаг. Хүчирхийлэл үйлдэгч нь өмгөөлөгчтэй шүүх хуралд орж байхад хохирогчид өмгөөлөгчгүй байдаг талаар Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн газрын дарга О.Алтансүх, дэд дарга Б.Халиун, төвийн захирал Д.Ундраа нар хэлж байна.
Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн газраас хийсэн судалгаагаар нийгмийн цахим сүлжээгээр хүчирхийллийн талаарх мэдээллийг хяналтгүйгээр цацаж байгаа нь нэг талаар сэрэмжлүүлэг болдог ч нөгөө талаар хүчирхийлэгчдэд “ингэж болох юм байна” гэсэн сэдэл өгдөг нь тогтоогджээ.
Бэлгийн хүчирхийллийн хохирогчид зөвхөн охид байхаа больж, сүүлийн үед хөвгүүдийн асуудал ч яригдах болсон байна. Тиймээс зөвхөн ялын бодлогоор бэлгийн хүчирхийллийн асуудлыг шийдэхгүй. Урьдчилан сэргийлэх ажлыг хийх нь хамгийн зөв шийдэл гэдгийг мэргэжилтнүүд хэлж байлаа.
Гэр бүлийн орчин, архидалтаас болж хүүхэд хүчирхийллийн хохирогч болдог
Үүний дараагаар УИХ-ын дарга Г.Занданшатар Хүүхдийн тусламжийн 108 утасны үйлчилгээний төв, Хүүхэд хамгааллын хариу үйлчилгээ, түр хамгаалах байрны үйл ажиллагаатай танилцав.
Хүүхэд хамгааллын хариу үйлчилгээ, түр хамгаалах байр нь бэлгийн, сэтгэл санааны, хөдөлмөрийн мөлжлөгийн, бие махбодийн, үл хайхрах хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдүүдэд үйлчилгээ үзүүлдэг байна. Тэдгээр хүүхдүүдийн аюулгүй байдлыг нь хангах, эрүүл мэндийн анхан шатны тусламж үйлчилгээ, сэтгэл зүй, боловсрол, асран халамжлах, холбон зуучлах үйлчилгээг энэ төвийнхөн үзүүлдэг аж.
2018 онд нийт 995 хүүхдийн аюулгүй байдлыг хангаснаас 34 тохиолдол нь бэлгийн хүчирхийллийн хохирогч байна. Үүнээс 12 хүүхэд нь орон нутгаас байжээ. Хүчирхийлэл үйлдсэн шалтгаанд архины хамааралтай, харилцааны асуудалтай эцэг эх, гэр бүл салалт, эцэг эх түр хугацаагаар тусдаа амьдарч байгаа, хойд эцэг, эхтэй байх зэрэг нөлөөлжээ.
Он гарсаар нийт 250 гаруй хүүхдэд тусламж үйлчилгээ үзүүлжээ. Түр хамгаалах байр 22 хүүхэд хүлээн авах боломжтой ч одоогийн байдлаар 36 хүүхэдтэй байна. Хуулийн хүрээнд 72 цаг хамгаалах ёстой ч нөхцөл байдлаас шалтгаалан 7 хоногоос 3 сар хүртэлх хугацаагаар байрлуулж байгааг ажилтнууд нь танилцууллаа.
Хүүхдийн тусламжийн 108 утасны үйлчилгээний төв нь 24 цагаар тасралтгүй ажилладаг. Өдөрт дунджаар 500-1200 дуудлага хүлээн авдгаас 40 орчим хувь нь зөвлөгөө мэдээлэл авдаг аж. Харин 60 орчим хувь нь зорилтот дуудлага эзэлдэг байна. Тус төв 4 оператортой. Нэг оператор 50 минут ярих шаардлагатай. Байнга сөрөг мэдээлэл сонсож, ярилцдаг учраас ажлын ачаалал ихтэйн дээр сэтгэл зүйн хямралд өртдөг байна. Дөрвөн ээлжийн нийгмийн ажилтантай бөгөөд шөнөдөө хоёр хоёроороо ажилладаг гэнэ. Энэ оны байдлаар нийт 29 хүүхэд ирснээс хамгийн бага нь 9 сартай байжээ. Яаралтай тусламжийн ганцхан машинтай байдаг нь ачаалал ихтэй үед хүндрэл үүсгэдгийг тус төвийн захирал С.Отгонсүрэн УИХ-ын даргад уламжилсан юм.
УИХ-ын дарга Г.Занданшатар, “Маргааш (2019.05.08) хүүхэд хамгаалал, хүүхдийн эрхийн зөрчлийн асуудлаар УИХ-ын гишүүдийн санаачилгаар хяналтын нийтийн сонсгол зохион байгуулна. Бүх салбарын төлөөлөл оролцож асуудлыг нарийн ярилцаж, гарц шийдлийг олно. Төрийн байгууллагуудын уялдаа холбоог тодорхой болгох шаардлагатай. Тиймээс та бүхэн энэ сонсголд заавал очиж оролцоорой” гээд хүүхдийг хүчирхийллээс хамгаалах асуудалд УИХ онцгой анхаарал хандуулж, ойрын үед холбогдох хууль тогтоомж гаргахаар ажиллаж байна гэлээ.
