“Тэнд ганцаар захирах дэглэмтэй”

Умард Солонгос Украин дахь дайнд орол­цож буй тухайд Киев, Сөүл хоёр түгших бол­соор хэдэн сар өнгөрч, дэлхий дахин ха­рин анхаа­рахаа болио юу гэлтэй байтал Азиас оч­сон цэргүүд тэнд амиа алдсан, гэмтэж шарх­даж, олзлогдож буй талаар саяхнаас мэ­дээлэх бол­лоо. Пхеньян Кремльд туслахаар 10 мянга га­руй цэргээ өнгөрсөн онд Орос руу илгээснийг бид мэднэ.
Тэгвэл тэр цагаас хойш Умардын цэргүүдээс 300 нь амиа алдаж, 2.7 мянга нь шархадсан хэ­мээн Өмнөд Солонгос нотолж байна. Тэдний мэ­­дээлж буйгаар байлдааны ажиллагаанд Умард Со­лон­госын цэргүүд оролцож байгааг нуу­хын тулд Оросын цэргийн хувцас өмсгөж, бичиг баримт ч ол­госон аж.
Москва, Пхеньян хоёрын холбоо сүлбээ гүнз­гийрч буйд бүх талын, шийдвэртэй хариу өгөхийг Өрнөдийн холбоотнууддаа Украины Ерөн­хийлөгч Владимир Зеленский өнгөрсөн онд уриалж байсан билээ. Өмнөд Солонгосын Ерөн­хийлөгч Юн Сок Елтой тэрбээр утсаар ярих­даа “Энэ дайн хоёр орны хилээс хальж олон улсынх болж байна” гэж тэмдэглэсэн юм. Хоо­рондоо зөрчилдөж буй аливаа улсад зэвсэг ний­лүү­лэхээс татгалзах бодлого баримталж бай­сан Өмнөд Солонгос Умард Солонгосын энэ үйлд­лээс шалтгаалж бодлого нь өөрчлөгдөж бо­лохыг ч үгүйсгэхгүй.
Украины эсрэг дайнд Умард Солонгосын цэ­рэг оролцож буйг Москва ч, Пхеньян ч өнөө болтол нийтэд албан ёсоор нотлоогүй. Гэх­дээ коммунист эвсэлд багтаж байсан ор­нууд “хэн нэгэн түрэмгийлсэн тохиолдолд ха­­рил­цан туслах” үүрэг хүлээсэн батлан хам­гаа­­­лахын чухал баримт бичигт өнгөрсөн оны арваннэгдүгээр сард гарын үсэг зурсан юм. Тооны хувьд үлэмж том армитай ч Орос улс бие бүрэлдэхүүний хувьд хүч дутагдаж, Курск му­жийн газар нутгаа эргүүлж авахыг ихэд чармайж, улмаар Украины нутгийн гүн рүү урагшлахыг хичээж буй. Цэргийн хүчний тус­ламж үзүүлж буйн хариуд Пхеньяны цөмийн хө­төл­бөрийн хөгжлийг түргэсгэхэд нь нөлөөлөх тех­­нологийн дэмжлэг Орос улс үзүүлэх вий гэж Өр­нөд сэрэмжилж буй нь нууц биш. Украины цэр­­­гүүд Курск мужид Умард Солонгосын цэр­гийг олзолсон тухай Киевийн мэдэгдэлд тайл­бар өгөхөөс Кремль даваа гарагт дахин тат­галз­лаа. 
Украины цэрэг, улс төрийн хамгийн чухал холбоотон болох Жо Байден Умард Со­лон­госын цэрэг энэ дайнд оролцож буйг “маш аюул­тай” гэж хэлсэн байна. Түүнчлэн Өрнөдийн холын тусгалтай зэвсгийг Оросын газар нутагт хэрэг­лэхэд тавьсан хязгаарлалтаа Байден цуцалсныг дэлхий дахин мэднэ. Орос, Умард Солонгос хоёр­той нягт хэлхээ холбоотой байгаа Хятад улс зөр­чил тэмцлээ энхийн аргаар шийдвэрлэхийг уриа­лахын зэрэгцээ дайны эхнээс л Орост эдийн засгийн дэмжлэг үзүүлсээр буй юм.
Олзолж авсан Умард Солонгосын хоёр цэр­гийг Орост олзлогдсон украин цэргүүдээр сольж авахад бэлэн гэж Украины Ерөнхийлөгч Зеленс­кий мэдэгдлээ. Тэд солонгосоос өөр хэл мэдэхгүй тул Өмнөд Солонгосын тагнуулын бай­гууллагын ажилтнуудын тусламжтайгаар бай­цааж буй юм байна. Тэдний нэгд нь Оросын цэргийн үнэмлэхийг Тувагийн Антони Аранчын гэх нэрээр өгсөн байж. Тэрбээр 2005 онд төр­сөн, 2011 оноос улсынхаа армид алба хааж бай­гаа гэж ярьжээ. Түүний хэлснээс үзвэл Орост байл­дахаар биш, сургалтад суухаар явж буй гэж боджээ. Тэр цэрэг Украинд үлдэх хүсэлтэй байгаа аж. Нөгөө цэрэгт нь ямар нэг баримт бичиг байсангүй. Тэрбээр 1995 онд төрж, 2016 оноос тагнуулын албанд мэргэн буучийн алба хашиж буй. Тэр Умард Солонгос руугаа буцах хүсэлтэй. Орост “гадаадын тагнуулын байгууллага” гэж үздэг “Агентлаг” хэмээх хэвлэлд мэдээлснээр Ан­тонин Аранчын гэх нэртэй тува хүн үнэхээр байдаг, төрсөн огноо бүх юм нь тохирч буй ч ганц төрсөн газар нь зөрчихсөн. Тэгэхдээ тус хэв­лэлийнхэн Аранчын болон түүний төрөл төрөг­сөдтэй холбогдож чадаагүй аж. 2024 оны наймдугаар сард Украины зэвсэгт хүчин Курск муж руу нэвтэрснээс хойш украин цэргүүд тус мужийн хэдэн арван сууринг эзлээд байгаагийн до­тор районы төв Сужа оржээ.

Олзогдсон гэх хоёр солонгос цэргийн зур­гийг Украины тал олон нийтэд харуулж. Тэдний нэг­нийх нь толгой, эрүү, нөгөөгийнх нь хоёр гар боолттой байв. Энэ зургийг харуулаад Украины Ерөнхийлөгч Владимир Зеленский “Оросын арми Умард Солонгосын цэргийн тусламжаас ха­мааралтай болсонд эргэлзэх юм үгүй” гэж хэл­жээ. Украины эсрэг дайнд Оросын талд оролц­сон Умард Солонгосын цэргүүд үлэмжхэн хо­хирол хүлээж буйг олзлогдсон солонгос цэрэг хүлээн зөвшөөрсөн гэх мэдээлэл бий. Түүнчлэн олз­логдохоосоо өмнө 4-5 өдөр  “юм ч идээгүй, ус ч уугаагүй” гэж солонгос цэргүүд хэлсэн гэж Өм­нөд Солонгосын Үндэсний тагнуулын алба (NIS) мэдээлсэн байх юм. Энэ алба Украины аюулаас хамгаалах албатай хамтран ажиллаж, мэдээлэл солилцдог юм байна.
Украины Ерөнхийлөгч Владимир Зеленс­кийн ярьж буйгаар бол Украины эсрэг дайнд өөр ямар нэгэн улс оролцож буйг гэрчлэх ба­римтыг бусдын гарт оруулахгүйн тулд оросууд хий­гээд Умард Солонгосын цэргүүд шарх­дагс­даа олзлуулахгүйг ихэд хичээж буй аж. “Юу болж буйг дэлхий мэдэх ёстой” гэсэн байр сууринаас Зеленский хандаж, олзлогд­сон солонгос цэргүүдтэй сэтгүүлчдийг уул­зуу­лахыг Аюулгүйн албандаа үүрэг болгожээ. Дээр нэрийг нь дурдсан Өмнөд Солонгосын таг­нуулын алба мэдээлснээс үзвэл, Оросын талд байлдаж буй Умард Солонгосын цэргүүдээс анх өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сарын 27-нд украин цэргүүд олзолж авсан байна. Солонгосын олзлогдсон цэргийн тоо хоёроос хавьгүй илүү ч  тэд шархаа даалгүй нас барсан гэж Зеленский хэлсэн байна. Тэрбээр “Умард Солонгосоос 12 мянган цэрэг ирсэн. Өнөөдрийн байдлаар 3800 нь алагдаж, шархадсан. Тэд бас 30-40 мянгыг ч ирүүлж мэднэ. Яагаад гэвэл тэнд ганцаар захирах дэглэмтэй” гэж энэ сарын 5-нд сэтгүүлчийн асуултад хариулахдаа хэлжээ.
Умард Солонгосын цэргүүд тэргүүн шугамд, явган цэргийн эгнээнд тулалдаж байгаа гэж Цагаан ордон, Пентагон баталгаажуулан мэ­дээл­сэн. Курскийн районд фронтын зарим хэсэгт бие даагсад, зарим газар Оросын анги бү­рэл­дэхүүнд байлдаж байгаа аж.