Монголд экстремист үйл ажиллагаа явуулахаар бэлтгэж байсан хэрэгт холбогдсон Г.Болдбаатар, М.Чинтэнгэр, М.Өнөржаргал, Г.Нэргүй, С.Баатар нарт холбогдох хэргийг өмгөөлөгч Б.Эрдэнэбатын гаргасан гомдлын дагуу Улсын дээд шүүх өчигдөр хэлэлцлээ. Экстремист үйл ажиллагаа явуулахаар бэлтгэж, төлөвлөж байсан хэмээн дээрх хүмүүсийг 2022 оны дөрөвдүгээр сард саатуулж, орон гэр, тээврийн хэрэгсэлд нь хийсэн нэгжлэгээр 12 буу, 861 сум болон тэсэрч дэлбэрэх хэрэгслээр зогсохгүй зэвсэглэн улсын онц чухал объектуудыг хяналтад авахаар төлөвлөсөн гар бичмэл зэргийг хурааж авсан. Мөн нэр бүхий улстөрч, төрийн албан хаагчийн аминд халдахаар төлөвлөж байсан нь мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад тодорхой болсон хэмээн тагнуулын байгууллагынхан сэтгүүлчдэд мэдээлсэн билээ.
НПГ-аас Г.Болдбаатар, М.Өнөржаргал, Г.Нэргүй, М.Чинтэнгэр, С.Баатар нарт Эрүүгийн хуулийн 19.8-1 дэх хэсгийн “Үндсэн хуульт тогтолцоо, төрийн байгууламжийг хууль бусаар, хүч хэрэглэн өөрчлөх, устгах зорилгоор улс төр, шашны үйл ажиллагаа явуулсан, энэхүү үйл ажиллагаа явуулахаар тодорхой бүлэг байгуулсан, бусдыг элсүүлсэн”, 20.4-1-ийн “Байлдааны, хууль сахиулах зориулалттай галт зэвсэг, галт хэрэгсэл, тэсэрч дэлбэрэх бодис, дэлбэлэгч төхөөрөмжийг хууль бусаар олж авсан, тээвэрлэсэн, хадгалсан”, Г.Болдбаатарт дээрх хоёроос гадна бусдын амийг хөнөөхийг завдсан хэмээн мөн хуулийн 10.1-1 дэх хэсэгт заасан үндэслэлээр яллах дүгнэлт үйлдсэн юм. Г.Болдбаатар нь 2022 оны хоёрдугаар сарын 19-нд Хан-Уул дүүргийн нутагт иргэн Л-ийг буудаж шархдуулсан байдаг.
Уг хэргийг Хан-Уул дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх өнгөрсөн арваннэгдүгээр сард хэлэлцэж, С.Баатарыг байлдааны галт зэвсэг хадгалсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэх үндэслэл байхгүй хэмээн дүгнэж цагаатгасан. М.Өнөржаргалыг Эрүүгийн хуулийн 20.4-1-т заасан “байлдааны галт зэвсэг хууль бусаар хадгалсан” гэм буруутайд тооцож, нэг жил зургаан сарын хугацаанд Говь-Алтай аймгаас, М.Чинтэнгэрийг экстремист үйл ажиллагаа явуулахаар бэлтгэсэн гэм буруутай гэж дүгнэн Хан-Уул дүүргийн нутгаас хоёр жилийн хугацаанд гарахгүй байх зорчих эрхийг хязгаарлах ял оноосон юм. Г.Нэргүйг экстремист үйл ажиллагаа явуулахаар бэлтгэсэн гэм буруутай үйлдэлд нь гурав, байлдааны галт зэвсэг хадгалсан хэрэгт нь хоёр жил хорих ял шийтгэж биечлэн эдлэх ялыг таван жил байхаар тогтоосон. Г.Болдбаатарыг экстремист үйл ажиллагаа явуулахаар бэлтгэсэн үйлдэлд нь гурав, хүний амь хөнөөхийг завдсан хэрэгт нь зургаан жил хорих ял оноож, хаалттай хорих ангид нийт есөн жил ял эдлүүлэхээр болсон. Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянаад анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолд бага зэрэг өөрчлөлт оруулсан ч оноосон ялыг нь хэвээр үлдээсэн билээ.
Тэгвэл Г.Нэргүйгийн өмгөөлөгч Б.Эрдэнэбатын гомдлыг Улсын дээд шүүхийн Эрүүгийн хэргийн танхимын шүүгчид хянаад, давж заалдах шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр боллоо. Мөн энэ өдөр Улсын дээд шүүхийн Эрүүгийн хэргийн танхимын шүүх бүрэлдэхүүн БХБ-ын сайд асан З.Баянсэлэнгэ, “Идэр” их сургуулийн гадаад харилцаа, оюутны хөгжил хариуцсан дэд захирлаар ажиллах болсон, өмнөнь БХБЯ-ны газрын дарга байсан Ж.Бурмаа, мэргэжилтэн асан М.Болортуяа нарт холбогдох хэргийг хяналтын шатны шүүх хурлаар хэлэлцэхээр шийдвэрлэлээ. Учир нь “анхан шатны шүүх хэргийг шийдвэрлэхдээ зарим дүгнэлт хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй байна” гэж нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүх үзсэн ч УИХ-ын гишүүн Б.Энхбаярын санаачлан батлуулсан Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх хуулийн зарим зүйл заалтыг хэрэгсэхгүй болгосон хуулийн хүрээнд цагаатгах тогтоолыг нь хэвээр баталсан юм. Харин Улсын дээд шүүх цагаатгах тогтоол хууль, шударга ёсонд нийцэж буй, эсэхийг хэлэлцэхээр болж байна.
