2020.08.14. УНТЭ-ийнхэн элэг шилжүүлэн суулгах 100 дахь хагалгаагаа хийлээ.
Монголын эмч нар элэг шилжүүлэн суулгах 100 дахь хагалгаагаа амжилттай хийсэн талаарх сайн мэдээг дуулгая. Дэлхийн мэс заслын хамгийн өндөр технологи нь энэ. Тэр дундаа амьд донороос элэг шилжүүлэн суулгана гэдэг уг эмчилгээний оргил нь аж. Ингэж тодруулсны учир нь Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэг (УНТЭ)-т хийсэн дээрх 100 хагалгааны 95 нь амьд донороос элэг шилжүүлэн суулгасан гэдгээрээ онцлогтой. Амьд донороос элэг шилжүүлэх мэс заслын технологи, чанараараа дэлхийд тэргүүлдэг БНСУ-ын “Асан” анагаах ухааны төвийнхөнтэй манай эмч нар эн зэрэгцэхүйц түвшинд хүрсэн амжилттай 100 дахь хагалгааныхаа ард гарчээ. Өндөр хөгжилтэй, эрүүл мэндийн салбар нь улсынхаа эдийн засгийн нэлээд хувийг бүрдүүлдэг зарим оронд уг нарийн төвөгтэй эмчилгээний үр дүн 88 хувиас доош байдаг бол Монголд хийсэн 100 хагалгааных 93.5 хувьд хүрсэн байна. Энэ нь хөгжиж буй манай улсын хувьд өндөр үзүүлэлт юм. “Асан” анагаах ухааны төвийнхний эл амжилт 94 хувьтай байдгийг тэмдэглэх нь зүйтэй. Тиймдээ ч амьд донороос эрхтэн шилжүүлэн суулгах арга, техникт суралцахаар дэлхийн өнцөг булан бүрийн эмч, мэргэжилтнүүд “Асан”-ыг зорьдог биз ээ.
2020 оны наймдугаар сарын 14-ний 04.00 цаг. УНТЭ-ийн Эрхтэн шилжүүлэн суулгах төвийнхөн элэг “солих” 100 дахь хагалгааны бэлтгэлдээ оржээ. Өвчтөнийг мэс засалд оруулахаас 3-4 хоногийн өмнө эмнэлэгт хэвтүүлэн, шаардлагатай эм, тарианы сорил тавьж, төрөл бүрийн шинжилгээ хийн, хагалгааны дараа ухаан орохдоо, амьсгалын аппарат салгахад хэрхэн зөв амьсгалах, цэрэндээ хахахгүй байх зэрэг олон зүйлийг хэлж, сэтгэл зүйн эмчилгээ хүртэл хийдэг юм байна. Хагалгаа эхлэхээс өмнө эмч нар хуралдаж, өвчтөний биеийн байдал, эмчилгээний явцад гарч болох хүндрэл, мэс заслын ширээний ард хэн хэн ямар үүрэгтэй оролцох талаар ярилцаж, хуваарилдаг аж.
НЭГЭН ГЭР БҮЛ ЭЛЭГ БҮТЭН ҮЛДЭВ
08.00 цаг. Элэг шилжүүлэн суулгах 100 дахь мэс заслыг эхлүүлэв. 34 настай эрэгтэйд уг эмчилгээг хийсэн бөгөөд эхнэр нь донор болжээ. 13 цаг үргэлжилсэн хагалгааны явцад ямар нэгэн хүндрэл, бэрхшээл гараагүй, мэс заслын багийнхан, дүрс оношилгооны эмч, лаборант, инженер, техникч, мэдээгүйжүүлэгч, сувилагч, асрагч нийлсэн 70 орчим хүний ур чадвар, хөдөлмөрийн үр дүнд нэгэн гэр бүл элэг бүтэн үлдлээ. Тэдний биеийн байдал сайжирсан бөгөөд донорыг өнөөдөр Ерөнхий мэс заслын тасагт шилжүүлэх юм байна. Эрхтэн шилжүүлэн суулгах төвийн дарга Б.Бат-Ирээдүй “Элэг, бөөр шилжүүлэн суулгах мэс заслын зардлыг улсаас санхүүжүүлдэг учраас жил бүр тодорхой тоогоор, төлөвлөгөөний дагуу хийдэг. Энэ онд 24 хүнд элэг шилжүүлэн суулгахаас 11 дэхийг нь ийнхүү хийлээ. Өвчтөний тухайд В, D вирусийн улмаас элэг нь хатуурсан тул олон улсын эмчилгээний удирдамжийн дагуу эрхтэн шилжүүлэн суулгах мэс засал хийхээс өөр аргагүйд хүрсэн. Хагалгаанаас өмнө өвчтөн цус алдсан учраас эмч нар хуралдаж, эмчилгээг яаралтай эхлүүлсэн. Би энэ удаад донорын мэс заслыг Гавьяат эмч Л.Амгалантай хамтран хийлээ. Монголчуудын дунд элэгний вирустэй хүн олон бийг хэлүүлэлтгүй мэдэх биз ээ. Энэхүү халдвар нь 10-15 жилийн дараа элгийг хатууруулж, эрхтэн шилжүүлэн суулгахаас өөр аргагүй болгодог. Тиймээс иргэд элгээ хайрлаж, ямар нэгэн вирустэй бол эрт үед нь эмчлүүлээрэй гэж зөвлөе” гэв.
ХОЁР ЭМЭГТЭЙ АМАРЖЖЭЭ
Манай улс 2011 онд БНСУ-ын “Асан” анагаах ухааны төвтэй хамтран элэг шилжүүлэн суулгах анхны мэс заслаа 45 настай эрэгтэйд хийж байжээ. Тодруулбал, 100 хагалгааны 33-ыг нь “Асан”-ы эмч нартай хамтран хийсэн бол 2015 оноос хойш уг өндөр технологийн эмчилгээг бие даан хийдэг болсон юм. Гадаадад 200-300 мянган ам.доллароор хийдэг эл мэс заслыг эх орондоо нутагшуулснаар олон хүний амийг авраад зогсохгүй эмчилгээний технологио улам хөгжүүлсээр иржээ. Тухайлбал, өнгөрсөн хугацаанд тархины үхэлтэй донороос таван хүнд элэг шилжүүлэн суулгасан байна. Мөн дөрвөн хүүхдэд, бас цусны бүлэг тохироогүй донороос эрхтэн шилжүүлсэн гээд дэлхийд энэ төрлийн эмчилгээнд ашигладаг бараг бүх технологийг нэвтрүүлжээ. УНТЭ-ийнхэн энэ бүх амжилтаа “Асан” анагаах ухааны төвийн багш нарынх нь хүч хөдөлмөр, хүнлэг сэтгэлийн үр дүн гэж тодорхойлсон.
Азийн улсуудаас бусад оронд амьд донороос эрхтэн шилжүүлэн суулгахыг төдийлөн хүлээн зөвшөөрдөггүй. Учир нь нэг хүнийг аврахын тулд нөгөөг нь эрсдэлд оруулдаг, ялангуяа эрүүл хүнийг хагалгааны ширээнд хэвтүүлдэг эл тогтолцоог шүүмжилдэг. Тиймдээ ч манай эмч нар донорыг эн тэргүүнд тавьж, ямар нэгэн асуудал гаргахгүй байхад гойд анхаардаг гэсэн. Хагалгааны явцад амьд донорын элэгний 61-65 хувийг авдаг байна. Гэсэн ч элэгнийх нь үйл ажиллагаа 10-14 хоногийн дотор бүрэн сэргэж, 2-6 сарын дараа төлждөг аж.
Гавьяат эмч, УНТЭ-ийн зөвлөх, доктор, профессор О.Сэргэлэн “Өнгөрсөн хугацаанд 95 амьд донороос элэг шилжүүлэн суулгасан. Тэд бүгд эрүүл саруул, хэвийн амьдарч байна. Уг мэс засал манайд сайн нутагшсаны бас нэг илрэл нь элгээ “солиулсан” хоёр эмэгтэй амаржсан. Манай багийнхны эх барьсан анхны хүүхэд өдгөө долоон настай, сургуульд сурч байгаа. Мөн нэг нас гурван сартайгаас долоон настай дөрвөн хүүхдэд элэг шилжүүлэн суулгасан. Бүгд эсэн мэнд, сэргэлэн цовоо гүйхийн зэрэгцээ онц сурч байгааг эцэг, эх нь баяртайгаар дуулгадаг. Ер нь элэг шилжүүлэн суулгах эмчилгээний дараа эмч нарын зөвлөсөн гамыг сайн барих хэрэгтэй. Тэгвэл насан туршдаа дархлаа дарангуйлах эм уугаад, энгийн хүмүүсийн адил ажиллаж, амьдрах бүрэн боломжтой. Одоогоор бид 1-61 хүртэлх насныханд уг мэс заслыг хийж байна. Тухайн хүний биеийн байдал, хагалгаа даах чадвар зэргийг харгалзаж, насны хязгаарыг өргөтгөх боломжтой” гэлээ.
80 ЛИТР ШИНГЭН СЭЛБЭЖ, АМИЙГ НЬ АВАРСАН ТОХИОЛДОЛ Ч БАЙНА
Элэг шилжүүлэн суулгуулсан 100 хүний 50 гаруй нь В гепатитын шалтгаантай, 22 нь хорт хавдрын улмаас уг эмчилгээг хийлгүүлжээ. Дөрвөн хүүхдийн тухайд цөсний замын төрөлхийн битүүрэл, гажгийн улмаас, бусад нь цөсний замын анхдагч хатуурал, эмгэг, элэгний үйл ажиллагаа нь доголдож, эцсийн шатандаа орсон гэх мэт олон шалтгаантай байсан гэнэ. Хагалгаа хийлгэсэн хүмүүсийн 50 гаруй нь эрэгтэй аж.
“Ковид-19”-өөс болж зарим эм, тариа, цус цусан бүтээгдэхүүний нөөц багассантай холбоотойгоор элэг, бөөр шилжүүлэн суулгах мэс заслыг өнгөрсөн хавар хэсэг хугацаанд хязгаарласан. Учир нь эрхтэн шилжүүлэн суулгах хагалгааны аль нэг хэрэглэгдэхүүн, эм, тариа дутсан л бол шууд зогсоодог онцлогтой юм билээ. Наад зах нь маш их хэмжээний цус, цусан бүтээгдэхүүн бэлддэг байна. УНТЭ-ийнхэн нэг удаа хүнд өвчтөний хагалгааны явцад 80 гаруй литр цус, цусан бүтээгдэхүүн, шингэн сэлбэж, амийг нь аварч байж. Эрхтэн шилжүүлэн суулгах төвд одоогоор эм, тариа, цус, цусан бүтээгдэхүүний нөөц хэвийн байгаа гэнэ.
Тус эмнэлгийн эмнэл зүй эрхэлсэн захирал, Элэг шилжүүлэн суулгах үндэсний багийн гишүүн, доктор О.Баярмаа “2016 оноос эрхтэн шилжүүлэн суулгах эмчилгээний зардлын 75-85 хувийг даатгалаас санхжүүжүүлдэг болсноор иргэдийн нуруун дахь ачаа хөнгөрсөн. Элэг шилжүүлэн суулгуулсан 100 хүнд гадаадад эмчилгээ хийлгэх санхүүгийн боломж төдийлөн байгаагүй. Сүүлийн үед иргэдийн элэг шилжүүлэн суулгуулж буй гол шалтгаан нь B, D вирусийн хавсарсан эмгэг болоод байна. 2015 оноос өмнө С вирусийн шалтгаантай элэгний хавдар, хатуурлын улмаас уг мэс заслыг хийлгэх нь түгээмэл байв. Харин вирусийн эм гарснаар өвчний явцыг даамжруулахгүй барьж чаддаг болсон. Элэг шилжүүлэн суулгах мэс засал бол нүсэр ажил. Нэг удаагийн хагалгаанд 60-70 хүн оролцож, 10-20 цаг тасралтгүй ажилладаг” хэмээн ярив.
“Мэс заслын цэвэр орчин” гэсэн шилэн хаалгатай өрөөнөөс энд тэндгүй гуурстай, амьсгалын аппараттай гарч ирсэн өвчтөний амьдралын төлөөх тэмцэл нь тэр цаг мөчөөс л эхэлдэг гэсэн. Эмийн тунг нь жаахан нэмэх, эсвэл багасгах төдийд ховхроод уначихдаг бөөрийг бодвол элэг “дүлий” эрхтэн учраас өөриймсөхдөө харьцангуй сайн ажээ.
