“Улаанбаатарт хаягжилт гэдэг зүйл утгаа алдсан. Орон сууцын хороололд л гэхэд барилга бүр нь өөр нэртэй. Тэр барилгуудынх нь нэрээр Google maps-аас хайхаар олддоггүй. Үүнээс болж “Зам мэддэггүй” гээд үйлч¬лүүлэгчдээ загинуулах энүүхэнд” хэмээн нэгэн таксины жолооч бухимдана. Өөр нэгэн жолооч “Би Google maps ашигладаггүй. Үүний оронд 1900-1950 руу залгаж, мэдээллийн ажилтнаар очих газрынхаа байршлыг заалгадаг. Тийм барилга гээд нэрээр нь хэлбэл олоход бэрх учраас ойр орчмынх нь хуучны байруудаас баримжаа авдаг.
Нэр нь тодорхойгүй, ямар зориулалттай нь ч мэдэгдэхгүй барилга олон бий дээ” гэж учирлах. Өдөр ирэх тусам хүрээгээ тэлж буй их хотод өндөр, шилэн барилгуудыг толгой дараалан ашиглалтад оруулж байна. Хаягжилтын тухай хуулийн гуравдугаар зүйлд заасны дагуу гудамж, зам, талбай, үл хөдлөх эд хөрөнгийг үнэн зөв, энгийн, ойлгомжтойгоор хаягжуулж, нэгдсэн арга зүйгээр ажиллана гэж заасан. Гэвч байшин барилгуудыг хүн бүр өөр өөрийнхөөрөө “зүсэлж”, нэрлэсээр буй. 2022 онд Цахим хөгжил, харилцаа холбооны сайд асан Н.Учрал “Ертөнцийн зүгээр ярьдаг улс монголчуудаас өөр Хаягийн мэдээллийн нэгдсэн системийг цэгцлэх ажил урагшгүй хэвээр байхгүй. Тиймээс шуудангийн үйлчилгээ, хувь хүн, албан байгууллага, орон сууц, байшингийн хаяг хоорондоо огт зөрөхгүй, тодорхой стандарттай байх ёстой. Жуулчид байтугай иргэд нь очих газраа олох гэж оньсого таахтай адилхан, ойролцоох барилга, байгууламжаар нь баримжаалж байна” хэмээн мэдэгдсэний дараагаар хаягжилтийн нэгдсэн системийг хэрэглээнд нэвтрүүлэх ажлын хэсгийг байгуулсан аж.
Тэд Газар зохион байгуулалт, геодези зураг зүйн газрын хаягийн системд бүртгэлтэй 741 827 барилгын мэдээллийг Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрынхтай харьцуулж тулгажээ. Ингэхэд 65.5 хувь нь л таарч байж. Өөрөөр хэлбэл, манай улсад хаягжуулалтын нэгдсэн систем байдаггүй, холбогдох байгууллага бүр бүртгэл хөтөлж өдий хүрсэн бөгөөд 2022 онд байгуулсан ажлын хэсэг ч төдий л үр дүнд хүрсэнгүй. Хаягийн мэдээллийг нэгдсэн системийг хэрэглээнд нэвтрүүлэх ажлын хэсгийн ахлагч М.Тулгат “Нэгдсэн утгатай кодчиллыг бий болгоогүйгээс тухайн хэсгийг ерөнхий байдлаар нь нэрлэдэг. Бас холбогдох байгууллагууд өөрсдийнхөө аргаар кодчилж, хаягжуулдаг. Үүнээс болж түргэн тусламж, онцгой байдлын албаныхан, хүргэлтийн байгууллагынханд ихээхэн хүндрэл учирдаг.
Иймд засаг захиргааны нэгж шинэчлэгдсэн ч, цаг хугацааны явцад ч өөрчлөгдөхөөргүй хая¬гийн мэдээллийн нэгдсэн системтэй болох шаардлагатай болсон. Энэхүү асуудлыг хаягийн мэ¬дээллийн нэгдсэн системийн тусламжтайгаар шийдэх боломжтой. Гэсэн ч холбогдох байгууллагуудын санал нэгдээгүйгээс ажил удаашралтай байгаа” гэсэн юм. Мөн Хаягжуулалтын тухай хуулийг шинэчлэхээр ажиллаж буйтай холбоотойгоор нэгдсэн системийг хэрэглээнд нэвтрүүлэх ажил хойшилсоор буй гэнэ. Техник, технологийн эрин зуунд хаяг, байршлын тухай мэдээллийг иргэд гар утаснаасаа түргэн шуурхай авах хэрэгцээ улам бүр нэмэгдсээр байгаа энэ үед үндсэн шийдэл нь мэдээллийн нэгдсэн систем. Гэсэн ч уг системийг ашиглалтад оруулах явц удаашралтай байгаагийн шалтгаан, тайлбар мундахгүй. Иргэд, олон нийт ч будилж, төөрөлдсөн хэвээр.
А.Үүл
