Загвар гэгч ямагт тодорхой мөчлөгтэй, өөрөөр хэлбэл дахин давтагдсаар ирсэн байх юм. Бэлхүүсэвч хийж, сэвсгэр банзал өмсөн, үсээ овор ихтэй болгож овойлгосон эмэгтэйг одоо хотын төвд үдэшлэгт ирсэн байна гээд төсөөлөхөд төвөгтэй. Баасан гарагийн үдэш томоохон зоогийн газар орвол урт үстэй, хөх нь урагшаа товойсон, зузаан уруултай хүүхнүүд тэнд харин нэг нүдэнд тусна. Гоо сайхны мэс засал хийлгэх сэдэл яагаад төрдөг, тэр бүхний эцэст юутай нүүр тулгарч байгаа талаар хүүхнүүдтэй бид ярилцав. Татьяна Игнатова 23 настай. Тэрбээр өндөр цалинтай ажилтай, орон сууц, машинтай гэнэ. Ер нь л түүний амьдрал үлгэр шиг л байж. Харин гоо сайхны засалч руу нэг удаа очсоныхоо дараа үхэл, амьдралын заагт ирсэн байна.
Татьяна “Би хүүхэд байхын ямар болов ч аргаар өөрийгөө аятайхан харагдуулахыг хичээдэг охидын нэг байлаа. Жишээлбэл, 18 настайдаа хөхөө томруулав, үүнийг би их хүсдэг байсан, ийм юм хийлгэсэндээ одоо ч баярладаг. Ийм насандаа л би гоо сайхны засалч руу очдог болсон юм. Тэр нь миний танил бөгөөд энэ үйл ажлаа дөнгөж эхлээд байсан юм. Ингэж явсан нь алдаа байсныг одоо би ойлгосон. Эхлээд ердийн байдлаар нүүрээ цэвэрлүүлдэг байснаа арьсандаа өөрчлөлт хийлгэхээр шийдэв. Гэвч миний арьсанд таарахгүй, харшилтай байсан юм санж. Арьс минь халуун оргиод байх боллоо. Нүүр, ам маань шатаж байгаа юм шиг л байх болов. Хэвийн л үзэгдэл гэж бодож байтал бүр тэсэхийн аргагүй болоод эмнэлэгт очлоо.
Тэгэхэд арьс минь улайдаг өвчтэй болсон байв. Түүгээр ч барахгүй амь нас маань дээсэн дөрөөн дээр очлоо. Би одоо өөрийгөө байнга хянаж байх болсон. Арьс улайх өвчин чинь яваандаа хорт хавдар үүсгэдэг юм байна. Арьс өнгөний эмч дээр тогтмол очдог, арьсаа хэвийн болгох гэж чамгүй мөнгө үрдэг болоод таван жил болжээ” гэж ярив. 34 настай Наталья Филина болохоор мэс засал хийлгэхгүй байх аргагүй гэсэн бодолтой. “Манайхан их сонин юм аа, гоо үзэсгэлэн хиймэл зохиомол байх ёсгүй гэж хашхирцгаах юм. Гэтэл арьс нь үрчлээгүй, уян зөөлөн л байгаад, хэд хэдэн удаа хүүхэд төрүүлсний эцэст хөх дэлэн нь унждаггүй эмэгтэй хүн байдаг гэж эр¬ чүүд бодно гэж үү. Хүссэн ч, хүсээгүй ч хүүхэд төрүүлэхээр бидний бие хаа өөрчлөгдөнө. Чи одоо сэрийсэн хөхтэй сайхан л амьтан байна, есөн сарын дараа жин чинь 20 килограммаар нэмэгдэж, үс чинь унаад, хөх чинь томроод унжаад ирнэ. Ийм эмэгтэйг харсан нөхөр чинь чамайг яаж дахин хайрлах юм бэ. Энэ нөхцөлд хоёр хувилбар бий. Спортоор хичээллэж, зөв хооллох хэрэгтэй болно, гэхдээ жаахан хүүхэдтэй, тэгээд түүнийгээ хөхөөрөө хооллох зарчим баримталдаг бол ингэх боломж ховор. Эсвэл гоо сайхны мэс засалч, гоо сайханч гэх мэт өө сэвийг чинь дарж өгөх мэргэжлийн хүмүүст хандахаас аргагүй. Биеэ аятайхан байлгая гэвэл ердийн бишээр харагдуулж байгаа биенийхээ тэр хэсгүүдийг авахуулахаас өөр аргагүй. Бүх юм хэмжээндээ л байвал гоё”. Гоо сайхны мэс засал сөрөг үр дагавартай байх тохиолдол олон. Зовхиныхоо унжсан арьсыг авахуулахаар шийдсэн, Еврейчүүдийн холбооны ерөнхийлөгч Александар Бородагийн гэргийд ойрмогхон тохиолдсон дуулиантай явдлыг эргэн сануулья. Энгийн нэг мэс ажиллавар айхтар хохирол учруулсан байна. Э
нэ эмэгтэй “Клазко” гэдэг хувийн эмнэлэгт хандсан тухай 46 настай өмгөөлөгч Инна Александр Добровинский ярьжээ. “Аравдугаар сарын 23-нд Екатерина Лонская түүнд мэс ажиллавар хийжээ. Өвчтөн хоёр хоноод л эмнэлгээс гарах байсан ч долоо хоножээ. Учир нь эмчлүүлэгч эмэгтэй нүдээ аньж чадахаа байлаа. Хажуугаар нь өвдөнө гэж жигтэйхэн. Сүүлдээ нүдний хараа нь муудаж эхлэв. Айж сандарсан Инна өөр эмчид үзүүлж. Тун ч ёозгүй юм хэлсэн нь хараа нь муудахаар барахгүй нүдний нь эвэрлэг бүрхэвч нь хууларч байна гэнэ. Эмч Италид очиж өөр нэгэн эмчид үзүүлэхийг зөвлөөд, тэр л эмчилж магадгүй гэж хэлжээ. Италид эмч нар түүнд дөрвөн удаа мэс засал хийж, ердөө нэг нүдийг нь 30 хувь харахтай болгожээ. Хоёр дахь нүдийг нь “аврах”-ын тулд дахин хэд хэдэн мэс засал хийж, эвэрлэг бүрхэвч нөхөн суулгах хэрэгтэй болсон байна. Өмнөх эмч өвчтөнд тусламж үзүүлэхдээ аюулгүй байдлын шаардлага хангаагүй хэмээн үзэж эрүүгийн хэрэг үүсгэв. Эмч Лонская уг хэрэгт гэрчийн хувиар татагдаж, улмаар ажлаасаа халагджээ. Гоо сайхны эмч, мэс засалч Дарья Фетисова ямар ч сайн мэргэжилтэн мэс заслын бүх үйл явцыг нарийн дэс дараагаар нь ягш¬тал хийдэггүй юм гэж хэлсэн байх юм. Эмчлүүлэгчийг гоо сайхны мэс засалд бэлтгэх үйл явц танилцаж, зөвлөгөө өгөхөөс эхэлдэг аж. Мэс засал хийх үү, үгүй юү гэдэг нь өвчтөнтэй үг сольсон эхний хэдэн агшинд л тухайн эмчид ойлгомжтой болдог. Чухам энэ үед л өвчтөний хүсэлтийг зөвөөр үнэлэх нь чухал. Түүний хүсэлт үр дүн өгөх үү, гоо сайханд нь нэмэр болох уу. Тухайн хүний сэтгэл санааны байдал чухал үүрэгтэй байдаг. “Яагаад мэс засал хийлгэхээр шийдэв, ямар үр дүнд хүрнэ гэж бодож байна. Энэ мэс засал таны амьдралд өөрчлөлт оруулах уу” гэж би заавал асуудаг. Эмчтэйгээ дотно холбоотой байж, үгийг нь сонсож, мэс засал хийлгэсний дараа өвчин илаарь¬¬ших үе, үүнтэй холбоотой хязгаарлалтуудад бэлэн байх нь эмчилгээний үр дүнд чухал нөлөөтэй.
Дарьягийн ярьснаар “Энэ хүн өөрийг чинь эмчлэх хүн мөн гэдэгт итгэсний дараа л мэс засалд бэлтгэх талаар яриа үүсгэж болох” аж. Тэгээд дараагийн шат болох өвчний явц, өвчтөний биеийн байдал зэргийн тухай ярилцана. Дарьягийн хэлснээр гоо сайхны эмчилгээнд техникийн чанартай онцлогууд байдаг бөгөөд мэргэжилтэн бүрд өөрийн гэсэн гоо сайхан байдаг учраас эмчлүүлэгч нь эмчээ энэ чанараар нь сонгож авдаг учиртай юм. Ихэнхдээ хүмүүс ямар шалтгаанаар гоо сайхны мэс засал хийлгэхээр эмчид ханддагийг түүнээс сонирхоход “Төрөлхийн том хөх, хараанд нь саад болоод байдаг хэт суларсан дээд зовхи, хамраар амьсгал авахад төвөгтэй болсон, ихэд турснаас биенд нь гарсан өөрчлөлт зэргээс өөр ноцтой шалтгаан хэлээд байдаггүй юм” гэж хариулав. Түүнчлэн залуу сайхан харагдахад нь тухайн хүнд нэг зэрэг хоёр мэс засал хийх хэрэгтэй байтал эмчлүүлэгч маань нэгийг нь хийлгэхийг зөвшөөрөх нь бий. Энэ тохиолдолд үр дүн гарахгүй. Ажил, албан тушаалаа алдахгүйн тулд залуу харагдах, төрх байдлаа хадгалахыг хүссэн, жирэмсэлсний дараа юм уу, бэртэж гэмтсэн, мэс засал хийлгэснээс бие галбир нь өөрчлөгдсөн хүүхнүүд надад хандвал татгалзах арга байхгүй, харилцан ойлголцоод мэс заслаа амжилттай болгох зам руу хөтлөлцөөд л алхана даа” гэж Дарья Фетисова бас ярьжээ. Аль болох богино хугацаанд, хуримаа хийхээс өмнө, эсвэл хоёр долоо хоноод болох тэмдэглэлт үйл явдал юм уу, өөр ямар нэг чухал арга хэмжээнд зориулж “янзлаад өгөөч” гэж хүсэх тохиолдол цөөнгүй байдаг гэнэ. Ийм хүнд татгалзахаас яалтай, учир нь эмчилгээний үр дүн гарахад хугацаа хэрэгтэй шүү дээ.
Хэвлэлд сэрэмжлүүлснээс үзвэл өөрийгөө гоё сайхан болгуулах эмчийг сонгохын өмнө Та түүнд боловсролын диплом байгааг нь мэдээд зогсохгүй, олгосон огноотой батламж (сертификат) байгаа, эсэхийг нь магадлах ёстой юм байна. Тухайн эмнэлэгт нь бас гоо сайхны мэс засал хийх тусгай зөвшөөрөл, шинжилгээний болон онош тогтоох лабораториуд байх ёстой. Гоо сайхны мэс засалчдын үзэж байгаагаар эмчилгээ үр дүнтэй болоход тусламж хүссэн хүний (өвчтөн) сэтгэл санааны байдал онцгой үүрэгтэй гэнэ. Сэтгэл судлаач, сэтгэц засалч Ирина Гук хэвлэлийнхэнтэй санал бодлоо хуваалцахдаа “Гоо сайхны мэс засал хийлгэх гэх хэд хэдэн шалтгаан хүмүүст байдаг юм. Түүнийг гурван хэсэгт хувааж болох мэт. Нэгд: ямарваа гэмтэл, ослын уршиг, төрөлхийн гажиг согогоос салах. Энэ нь биеийн байдал, амьдралын чанараа сайжруулах зорилготой. Хоёрт: эзэлж буй албан тушаалдаа мэргэжлийн чадварын хувьд төдийгүй гадаад байдал төрхөөрөө таарч тохирох үүднээс.
Иймэрхүү хүмүүс нь жүжигчин, хөгжимчин, пүүс, компанийн захирал, улс төрчид байдаг. Эрхэлж буй ажил нь аятайхан харагдахыг “шаарддаг”аас тэд нүүр царай, биеийн галбираа сайхан байлгах, хөгшрөх шинж тэмдгийг “далдлах” үүднээс гоо засалчид ханддаг байна. Гуравт: сэтгэл санааны хувьд хэвийн бус хүмүүс өөрсдийг нь нийгэм, олон түмэн хүлээж авахгүй байна гэж үздэгээс өөртөө итгэлгүй болдог. Үнэн хэрэгтээ бол түүний гадаад байдал төрх нь хэвийн хэрнээ дотоод бодолдоо өөрийгөө үнэлэх нь дутмаг, эцэг, эх нь гадуурхана, хаяна, үл хайрлана гэх бодолтой, өөрийгөө царай муутай, бусдын анхаарал татдаггүй гэх бүсгүйчүүд дотоод итгэлгүй байдал, сэтгэлийн гэмтлээ нуухын тулд уруулаа байн байн өөрчлүүлж, үснийхээ өнгийг сольж, хумсаа маш урт ургуулж, хөхөндөө силикон шахуулах нь элбэг.
Гоо сайхны мэс заслыг жирийн, байх ёстой юм, нийгмийн шаардлага гэж үзэх хүн нэмэгдсээр байна. Тэгээд байгалиас заяасан биеэ ч, олдмол өөрчлөлтийг ч засаж янзлуулахаар эмнэлэгт хандацгаах юм. Энэ үйл амжилтгүй болсон, аюул тарьсан тухай мэдээлэл сонорт нь хэчнээн хүрлээ ч эмнэлэгт, эмчид хандах нь цөөрөхгүй, харин ч нэмэгдээд байна. Гадаад төрхөөрөө тоглохдоо эрүүл мэндэд чинь аюул учрах магадлалтайг ухаарч сонголт чинь “хуучин”, “шинэ” хоёрын хооронд төдийгүй зарим тохиолдолд амьдрал, үхлийн аль нэгэн байж болохыг битгий мартаарай.
Р.Жаргалант
