Холимог тогтолцооны өгөөж гуравдагчдад “наалдах” уу
Холимог системээр сонгууль зохион байгуулснаар гуравдагч хүчний намуудад боломж олгоно, парламент дахь төлөөллийг нь нэмнэ хэмээн хууль тогтоогчид ярьдаг. Гэтэл уг тогтолцооны өгөөж гуравдагч хүчний намынханд үнэхээр “наалдах” уу. Намын жагсаалтаар парламентын гишүүнтэй болохын тулд тэд тойрогт нэр дэвшүүлэх 39 хүн олох хэрэгтэй. Хамгийн гол нь нийт сонгогчийн дөрвөөс дээш хувийн дэмжлэг авах учиртай болоод байна. Гэтэл энэ хоёрхон шалгуурыг давах хэмжээний нам манай улсад хуруу дарам. Холимог системээр анх удаа зохион байгуулсан 2012 оны парламентын сонгуульд 11 нам, хоёр эвсэл оролцсон. Тэднээс МАН 26, АН 34, МАХН, МҮАН-ын “Шударга ёс” эвсэл 11, ИЗНН хоёр, бие даагч гишүүн гурван суудал авч парламентыг бүрдүүлж байв.
2023-09-13
Намуудын жагсаалтад найдаж болох уу
Засгийн газрын тэргүүн бөгөөд эрх баригч намын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ өнгөрсөн намар танхимын бүрэлдэхүүнээ шинэчилж, УИХ-ын гишүүний “давхар дээл”-тэй сайд нарыг олноор нь оруулж ирэхдээ ч “Дараагийн “сонгуульд нэр дэвшихгүй” хэмээх ам өчгийг нь авсан гэдэг. Сөрөг хүчнийг төлөөлж буй АН-ын удирдлага ч үүнтэй агаар нэг зарчим баримтлахаа зарлаж, намын жагсаалтдаа шинэ уур амьсгал оруулах найдвар төрүүлээд буй.
2023-09-12
АН-ын ҮБХ тойрсон будилаан
АН-ын хувьд ҮБХ-ны гишүүн байх нь олон боломжийн үүдийг нээдэг юм. Зөвхөн төлөөллийн уг байгууллагын гишүүнд л УИХ-ын сонгуульд нэр дэвших, нам нь ялсан нөхцөлд шат шатны Засаг дарга хийх эрх олддог учраас тэр. Тиймээс АН-ын доторх фракцууд ирэх сонгуулиар нэр дэвшүүлэх хүмүүсээ ҮБХ-нд багтаах, улираах, ер нь тэнд давуу төлөөлөлтэй болох эрмэлзэлтэй байгаа. Үүнийг тойрсон маргаан, талцал, “яриа хөөрөө” тус намд өрнөж байна. АН-ын дүрэмд ҮБХ нь УИХ-ын сонгуулийн тойргийн мандатын тоог дөрөв дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцүү тооны буюу 304 гишүүнтэй байхаар заажээ. Хоёр хуваагдан талцаж байх зууртаа тус намын ҮБХ-ны гишүүний бүртгэл ч будилаантай болсон тул яг хэдэн хүнтэйг нь хэлэх хэцүү байгаа юм.
2023-08-17
Сонгуулийн ерөнхий хороог хэн хянах вэ
...СЕХ-ны дарга, нарийн бичгийн даргыг УИХ-ын дарга санал болгодог учраас тэд нэг талаар эрх баригч намын “хараанд” байна гэсэн үг. Тиймээс хардах эрх олон нийтэд бий. Хяналтын эрх мэдлийг төрийн нэг байгууллагад төвлөрүүлсэн учраас ийм хардлага гарах нь ч зүй юм. Тэгвэл Улс төрийн намын тухай хуулиар тэднийг “хазаарлах” эрхийг Дээд шүүхэд олгосон юм байна...
2023-08-10
Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн нэр дэвшүүлбэл 13.5 сая төгрөгийн урамшуулал олгоно
Намууд ирэх оны парламентын сонгуульд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг нэр дэвшүүлбэл төрөөс бонус урамшуулал олгохоор болсон байна. УИХ-аас шинэчлэн найруулж баталсан Улс төрийн намын тухай хуульд ийм зохицуулалт оруулсан аж. Нийгмийн бүх хэсгийн төлөөллийг парламентад хангах, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн сонгогдох эрхийг баталгаажуулах зорилгоор дэмжлэг үзүүлэхийг үүгээр зорьжээ.
2023-08-08
АЭХ-ны тэргүүний суудлын “үнэ өсөх” үү
УИХ-ын ирэх оны сонгуулиар бид 126 гишүүний 78-ыг тойргийн системээр, 48-ыг нь намын жагсаалтаар сонгоно. Нийт нэр дэвшигчийн 30-аас доошгүй хувь нь эмэгтэйчүүд байхаар Сонгуулийн тухай хуульд тусгаад буй. 100 хувийн ирцээр буюу 126 хүн нэр дэвшүүлэх намаас 38 эмэгтэй өрсөлдөнө гэсэн үг. Намын жагсаалтад хүйсээр сөөлжиж оруулахаар хуульчилсан учраас 24 эмэгтэй тэнд нэрээ бичүүлнэ. Тэгэхээр тойргийн 78 мандатаас эмэгтэйчүүдэд 14 нь ногдож байгаа юм. Гэхдээ энэ бол хамгийн доод босго гэдгийг санах хэрэгтэй. Үүнээс илүү тооны эмэгтэйг нэр дэвшүүлсэн намуудад Улс төрийн намын тухай шинэчилсэн хуулийн дагуу нэмэлт урамшуулал төрөөс олгоно.
2023-08-07
Эмэгтэйчүүдийн айдас арилах уу
Үүн дээр нэр дэвших эрх авахын тулд намдаа өгдөг хандив нэмэгдэнэ. МАН нэр дэвшигчдээсээ хандив аваагүй гэсэн бол АН 100 сая төгрөгийн дэнчинтэйгээр “виз” олгосон юм. Хэдэн зуун саяар тоологдох энэ мөнгийг төлөөд, шалгуур даваад гараад ирэх хүн эмэгтэй улстөрчдийн дунд тийм ч олон биш. Тэгш гараанаас өрсөлдөхөд тэдэнд учирдаг саад хэтэрхий их байлаа. Тэгвэл энэ удаа хонгилын үзүүрт гэрэл харагдаж магадгүй нь.
2023-08-03
“Хар машин”, хяналтын тооллогын шинэчлэл сонгогчдын итгэлийг нэмэх үү
...Сонгуулийн үйл ажиллагаанд ашиглах, мэдээлэл хадгалах, сүлжээний хамгаалалтын төхөөрөмжийг нийлүүлэх нээлттэй сонгон шалгаруулалтыг Сонгуулийн ерөнхий хороо зарлаж, холбогдох материалуудыг саяхан хүлээн авч дуусжээ. Өнгөрсөн зургадугаар сард улсын төсвийг тодотгохдоо сонгууль зохион байгуулахад шаардлагатай тоног төхөөрөмжийг шинэчлэхэд зориулж 15.9 тэрбум төгрөг тусгасан бөгөөд дээрх тендерийг үүний хүрээнд зарлаж буй бололтой...
2023-08-01
Дарга нарын давуу эрх тойргийг ч тойрдоггүй
...Хэнтий аймагт хийх төсвийн хөрөнгө оруулалтын хэмжээ сүүлийн онуудад буюу сонгогдсон гишүүд нь Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайдаар ажиллах болсноос хойш үлэмж өсөж байгааг жил бүр ярьж буй. Баянхонгорын гаралтай хоёр хүн ҮАБЗ-д байхад ч тус аймагт хийх төсвийн хөрөнгө оруулалтын хэмжээ огцом өссөнийг олон нийт шүүмжилж байлаа...
2023-07-28
“Цахим Монгол”-ын цахимжаагүй сонгууль
Бүртгэлээс “гээгдсэн” хэчнээн хүн байгааг тодорхой хэлэхэд хэцүү. Сурч боловсрох, амьдралаа дээшлүүлэх зорилго өвөрлөн хүний нутагт ажиллаж, амьдарч буй иргэдийн бие нь хол ч сэтгэл нь эх орныхоо төлөө чилж явдаг учраас улс төрийн сонгох эрхээ эдлэхийг эрмэлздэг. Үндсэн хуулийн 21.2-т “УИХ-ын гишүүнийг Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэд нийтээрээ, чөлөөтэй, шууд сонгох эрхийн үндсэн дээр саналаа нууцаар гаргаж, дөрвөн жилийн хугацаагаар сонгоно” хэмээн заасан.
2023-07-05
Сонгуулийн сурталчилгааны хувьсал
УИХ-ын сонгууль жилийн дараа болно. Үүний өмнөх бэлтгэл ажилдаа намууд аль хэдийн орчихсон, парламентаар Сонгуулийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулан батлаад байна. Тогтолцоо өөрчилсөнтэй холбоотойгоор хэнийг тойрогт, хэнийг жагсаалтаар нэр дэвшүүлэх тухай яриа улс төрийн намуудад ид өрнөж буй. Шударгаар, хуулийн хүрээнд өрсөлдөх тухай уриалга ч зэрэгцэн түгэв. Сонгуулийн сурталчилгаа, зардал байнгын хөндөх сэдэв хэвээр байна. Монголчууд 1992 оноос хойш УИХ-ын сонгуулийг найман удаа зохион байгуулж, тэр хэрээр туршлага хуримтлуулсаар явна. Эдгээр сонгуульд сурталчилгааны ямар хэв маяг ашиглаж, тэр нь хэрхэн хувьсаж ирснийг анзаарвал сонирхолтой дүр зураг бууж байгаа юм.
2023-06-22
Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн сонгогдох эрхийг хангаж чадах уу
Сонгуульд оролцсон нийт сонгогчийн дөрвөн хувийн саналыг авч чадсан улс төрийн нам жагсаалтаар УИХ-д гишүүнтэй болно. Тиймээс намын жагсаалтыг хэрхэн эрэмбэлэх, “ногоон гэрэл”-ээр хэн хэн гишүүн болох бол гэдэг сэдэв анхаарал татаж эхлэв.
2023-06-21
Сөрөг хүчний орон зай эзэнтэй болох уу
Тухайн үед ардчиллын салхийг сэвэлзүүлж, хувьсгал эхлүүлэн үр дүнд хүргэсэн залуус өнөөдөр Монгол Улс буцаад албан бусаар нэг намын тогтолцоотой болчихно гэж зүүдлээгүй биз ээ. Улс төр судлаачид нэг намын тогтолцоотой болж буйг сануулсаар байна. Гуравдагч хүчин бэлгэдэл төдий байсаар 30 жил улирч, сөрөг хүчний үүрэг гүйцэтгэж явсан АН “түүх” болон үлджээ.
2023-06-16
Жагсаалтын төлөөх марафон
...МАН, АН-ын жагсаалтын эхний 10-т багтахгүй нь тодорхой зарим улстөрч 3-5 хувийн босго давах магадлалтай гэж тооцсон намууд руу “урваж” эхэлжээ. МАН-ын гишүүн, Эрүүл мэндийн дэд сайд асан Ж.Цолмон үүрээ орхиж, Шударга иргэдийн нэгдсэн эвсэл намын дэд дарга болсон нь үүний нэг жишээ...
2023-06-09
30 хувийг хадгалах уу, ухрах уу
...НҮБ-ын баталсан баримт бичиг түлхээс болж байж, 2011 онд Сонгуулийн хуульд эмэгтэйчүүдэд 20 хувийн квот олгон баталсныг эдүгээ хэрэгжүүлж байна. Гэвч 23 жил өнгөрөөд байхад бүрэн үр дүнд хүрч амжаагүй явна. Сонгуулийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах төслийг хэлэлцэж буй энэ мөчид УИХ-ын эрхэм гишүүд, ажлын хэсгийн хэнд олон улсад хүлээсэн уг амлалтыг ахин нэг сануулъя...
2023-06-07
“Нэг нам давамгайлсан системийг засах гол заалтуудаа тусгаж чадсан”
УИХ-аар хэлэлцэж эхлээд буй Улс төрийн намын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөлд судлаачид, иргэний нийгмийн төлөөлөл “Том реформын эхлэлийг тавьсан нэлээд сайн төсөл” гэсэн үнэлгээ өгөв. Төслийг боловсруулах явцад тэд оролцож, улс төрийн намыг шинэчлэхэд шаардлагатай зарим гол өөрчлөлтийг тусгаж чаджээ. Энэ талаар “Бодлогод залуусын хяналт” ТББ-аас зохион байгуулсан “Улс төрийн намын шинэчлэлийг урагшлуулахад иргэдийн оролцоо” хэлэлцүүлгийн үеэр тэд онцолсон юм.
2023-06-02
