Өчигдрөөс илүү маргаашийг
бүтээхийн төлөө

Р.Оюунжаргал

“Улаанбаатар” кино наадмыг “Сэр сэр салхи”-иар нээнэ

Венецийн олон улсын 80 дахь кино наадамд амжилттай оролцоод ирсэн уран бүтээлчдийн баг сэтгүүлчдэд мэдээлэл өглөө. Найруулагч П.Лхагвадуламын бүтээл “Сэр сэр салхи” уран сайхны кинонд бөө залуугийн дүр бүтээсэн Б.Тэргэл “Оризонти” хэсгийн шилдэг эрэгтэй жүжигчнээр шалгарч, “Алтан арслан”-гийн эзэн болсныг өмнө дуулгасан. Уран бүтээлчид юу ярьсныг товчлон хүргэе. 
2023-09-21

“Ковид-19”-ийн пирола хэлбэр тархсаар байна 

“Ковид-19”-ийн пирола хэмээн нэрлэсэн шинэ хэлбэрийн халдвараар өвчилсөн хүмүүсийг АНУ, Израил, ӨАБНУ, Британи, Португал, Дани, Швед, Норвегт бүртгэжээ. Энэхүү хэлбэрийн халдварлах “чадвар”, хурд нь коронавирусийн омикрон хувилбараас илүү гэж тогтоожээ. Түүнчлэн өмнөх хувилбаруудтай харьцуулахад дархлааг богино хугацаанд дарангуйлдаг гэнэ. Пиролагаар халдварлавал ханиаж, найтаан, өндөр халуурч, амьсгалахад хүндрэлтэй болж, толгой болон цээжний булчингууд өвдөж, бие сульдах шинж тэмдэг илэрдэг байна. Мөн дотор муухайрч, бөөлжиж, суулгаж болзошгүй ажээ. Энэ талаар ДЭМБ одоогоор ямар нэгэн зөвлөмж гаргаагүй гэнэ. АНУ-д нөхцөл байдлыг ажиглаж буй бол хойд хөршид амны хаалт зүүх дэглэм тогтоохоор бэлтгэж байгаа гэнэ. 
2023-09-21

Н.ЧУЛУУНХҮҮ: Б.Шарав, А.Энхтайван нарын нэрэмжит уралдаанд бэлтгэж байна 

Театрууд үүдээ нээж, үзэгчдээ хүлээж авах цаг ойртож байна. ДБЭТ уран бүтээлийн 61 дэх улирлаа Ж.Бизегийн “Кармен” дууриар энэ сарын 29-нд нээнэ. Шинэ улирлын хөтөлбөрийн эхэн хэсэгт буюу ирэх сард Б.Шаравын “Чингис хаан” дуурийг үзэгчдэд хүргэх аж. Уг дуурийн Жамухын дүрд дуурийн дуулаачдын олон улсын уралдаануудын шагналт Н.Чулуунхүү тоглож магад аж. Дүрүүдэд тоглохоор бэлтгэж буй теноруудаас шалгаруулж шийдэх тул магадгүй гэж буй юм. Тус театрын найрал дуучдын дунд гоцлоочдын хэмжээний ур чадвартай залуус байдгийн нэг нь тенор Н.Чулуунхүү. Олон улсын тайзнаа хэдэнтээ эх орныхоо нэрийг“цоллуулсан” түүнийг уншигчдадаа танилцуулъя. 
2023-09-20

Сонгуулийн жавар

АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн 2024 оны сонгуульд БНН-аас нэр дэвших хүмүүсийн өрсөлдөөн ширүүсэж байна. Энэ дунд Үндэсний санал асуулгад тэргүүлсэн Дональд Трампыг нэр дэвшүүлэх, эсэх нь эргэлзээтэй болж мэдэх нь. Түүний холбогдсон, 2020 оны сонгуулийн дүнг хүчингүй болгохыг завдсан хэргийнхньшүүх хурлыг 2024 оны гуравдугаар сарын 4-нд хийхээр товлосноо шүүгч Таня Жуткан мэдэгдсэн. Тусгай прокурор Жек Смит Америкийн 45 дахь Ерөнхийлөгчийг шүүх хурлыг 2024 оны нэгдүгээр сарын 2-нд эхлүүлэхийг хүссэн ч Трампын өмгөөлөгч нар сонгууль болсноос хойш 17 сарын дараа буюу 2026 оны дөрөвдүгээр сард хийх санал тавьжээ. Шүүгч Жуткан энэ хугацааг хэтэрхий хол гэж үзсэн байна.
2023-09-19

Эмч, шүхэрчин, хилчин, сургагч, улстөрчийн амьдралын түүхийг гэрэл зургаар “өгүүллээ” 

Гэрэл зурагчин С.Бадамханд шүхрээр хөөрөгч Болормаа тун “шидтэй” бүсгүй болох талаар өгүүлэв. Харин Л.Номингэрэл болохоор хилчин, мэргэн буудагч ахлах ахлагч Д.Даваанямын ажил, үүргийн онцлогийн талаар фото түүх бичсэн байна. Ш.Отгонжаргал мэдэж, сурч, хөгжихийн төлөө тэмүүлэгч өрх толгойлсон эмэгтэй Я.Ариунтөгсийн зоримог, зүтгэсэндээ хүрдэг чанарын талаар мэдээлжээ. УИХ-ын Тамгын газарт гэрэл зурагчнаар ажилладаг Г.Эрдэнэтуяа улстөрч эмэгтэйчүүд бусдын адил ээж, эгч, олон талт амьдралын эгэл нэгэн баатар, дүр гэдгийг харуулахаар УИХ-ын гишүүн С.Одонтуяагийн ажил, хөдөлмөрийн нэгэн жилийн түүхээс гэрэл зургаар товчлон дээжилсэн аж. 
2023-09-19

Олон улсын бестселлер, сэтгүүлчийн бүтээл тодорсон өдрүүд

“Илүү их уншъя” уриатай үндэсний хэмээн тодотгох болсон “Номын баяр-2023”-ын намрын үйл ажиллагааг урьдын адил УИХ-ын даргын ивээл дор зохион байгуулж байна. Соёлын яам, нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар хамтран ажиллаж буй. Энэ удаагийнхад 200 гаруй хэвлэн нийтлэгч, 300 орчим зохиолч, орчуулагч, редактор, зураач, эх зохиогч, эрдэмтэн судлаач оролцож байна. Өнгөрсөн хавар болсон “Номын баяр-2023”-ыг зорьж 240 гаруй мянган хүн нийслэлийн төв талбайд ирсэн бол эдүгээ илүү гарах магадлалтай. Учир нь энэ удаа дөрвөн өдөр үргэлжлэх юм. Бороотой өдрүүд үргэлжилсэн тул нийслэлийн удирдлагын зүгээс нэг өдрөөр сунгах боломж олгожээ. 
2023-09-18

Хөдөлгөөн, хөдөлмөр засалчид эрэлттэй байна 

Эдүгээ АШУҮИС-ийн Сувилахуйн сургуулийн Бие бялдар судлалын тэнхимд хөдөлмөр засалчдыг С.Булганчимэг, М.Эрдэнэцэцэг, Г.Тунгалаг, Ц.Халиун гэсэн багш нар бэлтгэж буй аж. Багш Б.Мөнх-Эрдэнэ, Х.Ариунаа, Г.Намуун, Д.Батлхам, Б.Янжинсүрэн, Б.Баасанхүү нар бол хөдөлгөөн заслынхан. Дээр дурдсан Сэргээн засах мэргэжлийн салбар зөвлөлд тэд байдаггүй. Гэсэн ч тэд 2021 онд шинээр байгуулсан салбар зөвлөлтэй хамтран ажиллаж, хөдөлгөөн, хөдөлмөр засал шаардлагатай хүмүүст үзүүлэх тусламж, үйлчилгээнд хамаарах даатгалын шалгуур үзүүлэлтүүдийг, үзлэгийн картуудыг ч өөрчилье гэсэн саналуудаа тусгаж хүргүүлсэн юм билээ. Гэвч үүнийг нь ЭМЯ яагаад ч юм хүлээж аваагүй гэнэ. 
2023-09-14

Б.ТЭРГЭЛ: “Алтан арслан” хүртсэндээ итгэж ядаад л байна 

Венецийн олон улсын 80 дугаар кино наадмын залуу уран бүтээлчдийг дэмждэг “Оризонт” хэсэгт өрсөлдсөн Монголын уран сайхны “Сэр сэр салхи” киноны гол дүрийг бүтээсэн Б.Тэргэл шилдэг эрэгтэй жүжигчнээр тодорч, уг наадмын бэлгэ тэмдэг болсон “Алтан арслан” шагналын эзэн болоод буй билээ. “Сэр сэр салхи” бол олон улсын уран бүтээлчдийн хамтын бүтээл. Монголын талын продюсер, “Гүрү медиа” компаниар овоглодог Ц.Ариунаа болон зохиолч, найруулагч П.Лхагвадулам нар эх орондоо хараахан ирээгүй байгаа юм. Венецээс түрүүлж ирсэн Б.Тэргэлтэй цөөн хором ярилцлаа. 
2023-09-13

“Инээмсэглэл” хамтлагийнхан“зодог тайлах” нь 

Тэд уг тоглолтоо “зодог тайлах” хэмээн тодотгосон. Тус хамтлагийнхан өнгөрсөн зун “Playtime”-д тоглох урилгатай байжээ. Гэсэн ч үерийн уршгаар уг наадмын сүүлийн өдрийн тоглолтыг цуцалсан учраас фэнүүдтэйгээ уулзаж чадаагүй юм билээ.
2023-09-13

О.НЯМ-ОЧИР: Абстракт зургуудын минь суурь нь монгол бичгийн зурлагууд 

Каллиграфч О.Ням-Очиртой ярилцсан юм. “Лхам” галерейгаас түүний “Анхны зураас” үзэсгэлэнг наадмын өмнөхөн нээж, наймдугаар сарын сүүлчийн өдөр хүртэл үзэгчдэд толилуулсан. Дүрслэх урлагийнхан ч каллиграфч л гэж боддог байсан уран бүтээлч өнгийн, абстракт чиг хандлага бүхий ажлуудаа дэлгэхэд нь хэн хүнгүй сонирхож, зарим нь гайхаж “Та чинь зураач юм уу” гэж асууж байсан гэсэн. Тухайн үед уулзаж, уран бүтээлийнх нь талаар яриулах гэтэл орон нутагт аялахаар одсон байсан юм. Улсын их дэлгүүрт ажлынхаа байранд төвхнөсөн даруйд нь зураачийг “барьж авлаа”. 
2023-09-12

Зам тавих нэрээр байгаль орчноо сүйтгэсээр байх уу 

Зам, тээврийн хөгжлийн төвөөс энэ мэтчилэн орон нутагт зам тавих нэрээр газар эвдээд орхичихсон тохиолдол хэр олон байгааг тодруулахаар холбогдоход “Замын их болон ээлжит засварыг графикийн дагуу хийж байгаа. Улаанбаатар-Өндөрхаан, Улаанбаатар-Арвайхээр, Мандалговь-Даланзадгад зэрэг чиглэлийн замын засвар 60-90 хувийн гүйцэтгэлтэй байна” гэв. Харин зам тавих гээд “мартчихсан” газруудын талаар мэдээлэл өгсөнгүй. Тэд мэддэггүй юү, эсвэл мэдээлэх хүсэлгүй байна уу. Юутай ч Мөнгөн морьт сумд зам тавьж буй гэх гүйцэтгэгч компанийн нэрийг хэлэхгүй, хаацайлах маягтай тойруулж байлаа. 
2023-09-12

Зоргоороо эр

Умард Солонгосын удирдагчийн талаар мэдээлэл хомс байдаг ч ийм мэдээ тархаж буйн ташрамд зарим зүйлийн талаар өгүүлэхээр шийдэв. Ким Жөн Ун 1982 онд эцэг Ким Ир Сенээ залгамжлан улсаа удирдаж байсан Ким Чен Ирийн гурав дахь хүү болон мэндэлжээ. Ээж нь Ким Чен Ирийн гурав дахь гэргий балетчин Ким Ён Хи гэж байжээ.
2023-09-11

ДБЭТ-т уран бүтээл “буцалж” байна 

Энэ удаагийн “Сонгодог жаран” тоглолтын хөтөлбөрийг эцэслэн батлахад амаргүй байсан тухай Уран сайхны зөвлөлийнхөн нь ярьж байв. Учир нь 60 жилийн турш бүтээсэн дуурь, балет, найрал хөгжмийн бүтээл тус бүр сонгомол тул альнэгийгньонцлоход хүндрэлтэй байсан гэнэ. Юутай ч өчигдөр өглөөний бэлтгэл сургуулилалтын үеэр Ардын жүжигчин Б.Дамдинсүрэнгийн “Учиртай гурван толгой” дуурь нь олон бүтээлийн дундаас онцгойрох мэтэгшиглэсээр байлаа. Уран сайхны зөвлөлийн гишүүн, гоцлол дуучин, Гавьяатжүжигчин Б.Эрдэнэтуяагаас зарим зүйлийг тодруулсан юм.
2023-09-08

Амлалтдаа хүрэхийн тулд талууд үр дүнтэй ажиллах шаардлагатайг онцоллоо 

Тогтвортой хөгжлийн төлөөх үндэсний чуулганыг ЭЗХЯ, НҮБ-ын Суурин зохицуулагчийн газар хамтран өчигдөр зохион байгууллаа. Уг чуулганы зорилгыг “Монгол Улс Тогтвортой хөгжлийн зорилгын хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх тэргүүлэх чиглэлээ энэ сарын 18-19-нд Нью-Йоркт болох НҮБ-ын дээд түвшний уулзалтад танилцуулахад бэлтгэх” хэмээн тодорхойлжээ. Монгол Улсын хөгжлийн бодлого боловсруулагчид, шийдвэр гаргагчид тэргүүтэй төр, хувийн хэвшлийн олон байгууллагын төлөөллийг тус чуулганд оролцуулсан бөгөөд НҮБ-ын дээд түвшний уулзалтад танилцуулах төслийн эргэн тойронд санал солилцсон юм.
2023-09-08

Б.САРАНТУЯА: Галерейн үзэгчдээ дахин цуглуулж чадсан

Тийм болохоор хөл нь галерейн зүг явахаа больсон байсан ч юм шиг. Ийм уулзалт зохион байгуулснаар тэр гомдол нь арилах шиг болсон. Мөн манай нэгэн ажилтны гаргасан санааг ажил хэрэг болгож, гурван жил дараалан тууль хайлуулсан. Бас нэгэн онцолж хэлэх юм бол атгасан гар шиг цул болж ажилладаг манай цөөн хэдэн ажилтны мэргэжилдээ үнэнч, ажилдаа дуртай сэтгэл юм. Чиглүүлж, санаа өгсөн байхад залуус бүхнийг хийдэг. Цалин бага болохоор ажлаасаа гарсан, гадаад явсан нь бий л дээ. Одоо бол ажилтнуудын урам нь бага зэрэг ч гэсэн сэргэсэн. Цалинг 62 хувиар нэмэхэд хүмүүс өөдрөг болдог юм байна. Манайхнаас “Захирал аа, цалин нэмэгдэх ямар гоё юм бэ” гэж хэлсэн хүн нэг бус. Бид олон сонирхолтой контентой болсон. Ийм олон хүчин зүйлийн нөлөөгөөр галерейнхаа үзэгчдийг дахин татаж эхэлсэн юм. 
2023-09-07

Пригожин амьд уу

Оросын нисэх хүчний мэдээлснээр бизнесмен Евгений Пригожин наймдугаар сарын 23-нд Тверь мужид сүйрсэн “Em­braer legacy” онгоцонд сууж явжээ. 2019 оны арванхоёрдугаар сарын 11-нд Конгод цэргийн ачааны “Ан-72” онгоц сүйрсэн юм. Түүнд найман хүн сууж явсны дунд Ардчилсан Конго улсын Ерөнхийлөгч Феликс Чисекидийн захиргааны ажилтнууд байж. Уг ослоор амиа алдсан хүмүүсийн дотор Евгений Пригожины нэр байв. Гэхдээ энэ бизнесмен үхсэн гэх мэдээлэл нотлогдсонгүй. Хэсэгхэн хугацааны дараа тэрбээр хүмүүстэй холбогдож, өөрт нь муу юм тохиолдоогүй гэсэн байна. Энэ ослоор 61 настай Владимир Садовничий, 64 настай Виталий Шумков гэдэг хоёр орос амь үрэгджээ. Тэд ЗХУ-ын үеэс энд үлдсэн цэргийн техникийг засахад конго хүмүүсийг сургаж байсан аж. Үүний зэрэгцээ 2022 онд “Telegram” сувгаар Пригожин Луганск мужид амиа алдсан байж болзошгүй гэх мэдээлэл бас тарсан ч бизнесмен өөрөө үүнийг няцаав.
2023-09-07

Б.Насанбаяр: Хүн өөрөөсөө бүгдийг хайж, шинийг нээх хэрэгтэй

Элдэвтэй, эрдэмтэй эмчтэй таарч, олзуурхан ярилцав. Түүний нэр Бодьгэрэлийн Насанбаяр. Яруу найрагч, бөх тэрбээр ХБНГУ-ын Бад Фильбэл  хотод байгуулсан хувийн эмнэлгээ удирдан ажилладаг аж. Үндэсний бөхөөр аймгийн начин цолтой, Өсвөр үеийнхний улсын аварга, чөлөөтөөр Монгол Улсын Залуучуудын аварга, ХБНГУ-ын мастеруудын аварга шалгаруулах тэмцээний 2017, 2018 оны мөнгө, хүрэл медальтай түүнтэй эх орондоо амраад буцахынх нь өмнө уулзсан юм.
2023-09-04

Т.ОТГОНБУЛГАН: Миний хамгийн залуу шавь гуравтай, ахмад нь 65 настай 

Австри улсын нийслэл Вена хот дахь Хөгжмийн их сургуулийн магистрант, тус хот дахь “Ямаха” хөгжмийн сургуулийн багш Т.Отгонбулгантай холбогдож ярилцсан юм. Сонгодог хөгжмийн өлгий нутагт сурч, ажиллаж буй монгол залуу хүний амьдрал, аж байдлын талаар түүнээс тодрууллаа. 
2023-08-30

АРАЙ Ч ДЭЭ: Оюутнуудын төлбөрийг төр хариуцсанаар боловсролын салбарын хямралыг шийдэхгүй

Улсын хэмжээнд багш дутагдалтай байгаа нь үнэн. Аль ч аймаг, сум, дүүрэгт энэ нь том асуудал болчихоод буй. Гэхдээ хүүхдүүд сургалтын төлбөрөө төлж чадахгүйгээс болоод багш дутагдчихаад байгаа хэрэг биш. Харин төгсөөд ажиллах нөхцөл, цалин, нийгмийн баталгаа, мэргэжлийн нэр хүнд муугаас шалтгаалсан юм.
2023-08-28

Элэг шилжүүлэн суулгах эмчилгээний үр дүнгээр эхний гуравт жагсаж байна

Эмчилгээний үр дүнгийн үзүүлэлт гэдэгт бүх амьд донор нь энх тунх байгаа болон элэг шилжүүлэнсуулгуулсанхүмүүс хэдэн жил амьдарч буйг нь харгалзан үздэг юм байна. Мөн тэдний амьдралын чанарыг авч үздэг гэнэ. Манай улсад өдгөө Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэг, ХСҮТ-ийн элэг шилжүүлэн суулгах багийнхан дээрх мэс заслыг хийж буй юм. Дэлхийн эрхтэн шилжүүлэн суулгах нийгэмлэг нь ДЭМБ-ын харьяа байгууллага аж. 
2023-08-28